کود آلی به دلیل بافت منحصربهفرد و کاملاً طبیعیاش جایگاه ویژهای در کشاورزی ارگانیک دارد. این کود از برهههایی که نگرانی باب آلودگی زمین به دلیل مصرف بیرویه کودهای شیمیایی به میان آمد، موردتوجه عمیقتری قرار گرفت. درواقع کود آلی را از تجزیه بقایای گیاهی و جانوری به دست میآورند و کمتر در فرآیند تولید و فرآوری این کود به سراغ واکنشگرها یا عناصر مغذی شیمیایی و صنعتی میروند.
ازاینرو گویی بهترین نوع کود در میان مدلهای مختلف این محصول است. در این مطلب بیشتر در مورد کود آلی مزایا و شاخصههای تعیینکننده این محصول سخن میگوییم.
کود آلی چیست؟
کود آلی را از مواد مغذی طبیعی مانند پسماندهای جانوری (ضایعات فرآوری گوشت، دوغاب، کود دامی و گوانو) یا بقایای گیاهی (کمپوست، جامدات زیستی) یا از مواد معدنی (خاکستر، زغالسنگ نارس) و لجن فاضلاب تصفیهشده تولید و برای فعالیتهای کشاورزی وارد بازار میکنند. به همین دلیل ادعا میشود، به بستر کود آلی هیچگونه ماده شیمیایی، مضر و سمی وارد نشده، ازاینرو کودهای آلی دوستدار محیطزیست و طبیعت هستند.
انواع کود آلی
همانطور که اشاره نمودیم کود آلی را بر پایههای گیاهی، جانوری و معدنی تولید میکنند. بدین ترتیب باید انواع مختلفی از این کود امروزه در بازارها یافت شود که بهمنظور تأثیرگذاری حداکثری بر خاک مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. برای نمونه کودهایی مانند ماکسی پلنت پلاس، ماکسی پلنت هیومیک، آمینون فورت و آمینون مار معروفترین نمونههای این کود به شمار میروند. در ادامه بیشتر باب انواع دستهبندیهای مختلف کود آلی بحث و گفتگو خواهیم کرد.
کود حیوانی معروفترین نوع کود آلی است که از فضولات حیوانات مختلفی مانند گوسفند، گاو، مرغ، بز و اسب تهیه میشود. هرچه تغذیه حیوانات یادشده، فعالیت حشرات، تخمگذاری و لاروها در این فضولات بیشتر باشد، کود از کیفیت بهتری برخوردار است. ولی کود گوسفندی به دلیل وجود بذر علف هرز، کود گاوی به خاطر شوری بالا، کود اسبی به جهت حالت اسیدی و کود مرغی به سبب عناصر مغذی بالا و احتمال سوختگی گیاهان باید با دقت بالایی مصرف شوند.
کود سبز بهنوعی گیاهان زودرویشی گفته میشوند که باهدف تأمین نیتروژن، افزودن مواد غذایی و حراست از پوشش خاک درون زمین کاشته و طی فرآیند شخمزنی مجدداً به خاکباز میگردند. در این پروسه خاکی حاصلخیز برای کشت گیاهان اصلی فراهم میشود.
در این روش از خاک ارگانیک که بهنوعی کرم خاکی قرمزرنگ بانام آیزینیا فوتیدا آغشته شده، استفاده میکنند. این کرم با ترشح مقدار قابلتوجهی هورمون، میکروارگانیسمهای مفید و مواد مغذی هم نیازهای گیاه را برطرف نمود و هم با حرکت خود زمینه اکسیژنرسانی به خاک را میسر میسازد.
این کود آلی را از ترکیب ضایعات سالنهای پرورش قارچ، بقایای گیاهان و شاخه و برگ و پسماندهای مواد غذایی و فاضلاب با خاک ارگانیک تولید میکنند. درنتیجه فعالیت قارچها و باکتریها، پسماندهای غذایی را تجزیه نموده و کودی بسیار غنی تولید میشود. بدین ترتیب تفاوت بین کود کمپوست و ورمی کمپوست عناصر تجزیهگر آنها بوده که دریکی کرم و در دیگری قارچ است.
لایههای معدنی تشکیلشده از مواد آلی که مناسبترین کود اصلاح کننده خاک قوی بوده را کود آلی از نوع معدنی میخوانند. امروزه کودهای آلی با چنین منشائی دارای انواع مختلفی هستند که هرکدام خواصی شگرفی را با خود به همراه دارند.
-
ششمین نوع: ترکیبات هیومیکی:
ترکیبات هیومیکی از اسید آلی و نوعی ترکیب تشکیلشدهاند که سنگ معدنی خامی بانام لئوناردیت با منشأ هیومات پتاسیم از معروفترین آنها است. ترکیبات هیومیکی خواصی مانند افزایش میزان کربن خاک، کلاته کنندگی، کاهش خاصیت اسیدی و شوری و افزایش حجم ریشه رادارند. ولی ارتقا جمعیت باکتریهای مفید، آزادسازی عناصر محبوس بر روی کلوئیدهای خاک (کاهش نیاز به مصرف کودهای شیمیایی) و افزایش جمعیت باکتریهای مفید خاک نیز از تواناییهای این نوع کودها به شمار میروند.
-
هفتمین نوع: ترکیبات هیومین:
اولین ماده تولیدی پس از پوسیده شدن گیاهان هیومین با مولکولی درشت و حلالیت پایین است. این ماده قبل از عناصری مانند هیومیک اسید و فولویک اسید تولیدشده و دارای خاصیت ضعیفتری است.
بهترین نوع کود آلی
کود آلی توسط شرکتها و برندهای با پایههای مختلف اما همگی ارگانیک و عاری از مواد شیمیایی تولید میشوند. ولی باید دقت نمایید که ترکیبات این کودها باید با توجه به نوع محصول و زمین زراعی تعیین گردد. چراکه هرکدام از کودهای آلی دارای تأثیرات متفاوتی بوده، ازاینرو قبل از مصرف باید از سازگاری کود با محیط کشت مطمئن شوید تا نتیجه مثبتی را دریافت نمایید. بدین ترتیب بهترین نوع کود آلی سازگارترین آن با موقعیت و شرایط اقلیمی و ویژگیهای ذاتی گیاهان در حال کشت شما است.
خواص مختلف کود آلی
کود آلی موجب اصلاح فیزیکی خاک، افزایش ارزش تغذیه فزاینده خاک و قابلیت پرورش محصول با مقدار تولید بیشتر و کیفیت بالاتری میشود. از نقش پررنگ این کود در تغذیه و حفظ سلامت گیاهان نمیتوان چشمپوشی نمود. این خواص در کنار فرمولاسیون قوی سبب شده، کودها با منشأ آلی پر متقاضیتر استفاده شوند. تمامی انواع کود آلی از قابلیت جذب بالا و تأثیرگذاری عالی در رشد بهره میبرند که در ارائه محصولاتی در سطح کیفی خوب بسیار مهم است.
مزایای مختلف کود آلی
مزایا کود آلی که سبب توجه جهانی به سمت این محصول شده، پرتعداد است که سهم عمده آن به ترکیبات بینقص و عالی آن بازمیگردد. بهتر است برای آشنایی بیشتر شما این مزایا را در قالب یک فهرست یاد کنیم.
- بهبود بخشی ساختار خاک و سازگاربامحیطزیست
- رفع فشردگی یا گسستگی بیشازحد خاک
- برطرف نمودن فاکتورهای مضر خاک مانند شوری و PH بالا
- رفع فقر خاک به مواد آلی و تولید محصول سالم بدون بقایای سموم
- مناسب برای خاکهای دارای آهک و بیکربنات بالا
- افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت و آب خاک
- کمک به رشد و تکثیر میکروارگانیسمهای مفید
- موجب ورود اکسیژن و هوادهی ریشه و عدم سوزانندگی در صورت مصرف بیرویه
- بهبود شرایط محیط ریشه برای جذب
- کلات کنندگی عناصر غذایی (پیشگیری از شستشو و غیرقابل جذب شدن مواد غذایی)
- ارتقاء سهم مواد مغذی خاک و افزایش مقاومت گیاه در برابر تهدیدات محیطی و بیماریها
معایب و عوارض کود آلی
معایب و عوارض کود آلی بیشتر به استفاده نادرست از این محصولات مفید کشاورزی بازمیگردد. هرچند معایب دیگری نیز برای این محصولات طبیعی ذکر میکنند. در این بخش به برخی از مهمترین این معایب اشاره میکنیم.
1. اولین عارضه: عدم پوساندن کامل کود
روند اشتباه در مصرف که بیشتر عدم پوساندن کامل کود است، سبب شده کشاورزان و باغداران با معضلات بسیاری دستبهگریبان شوند که به برخی از مهمترین آنها اشاره میکنیم. درواقع استفاده از کودهای خام بدون گذران دوره مناسب پوسیده شدن، زمینۀ بروز این مشکلات را فراهم میسازد.
- وجود بذرهای گیاهان و یا تخم حشرات آفت گیاهی مضر درون کود
- نهفته ماندن فرمهای مقاوم و زمستان گذران قارچها و باکتریها
- وجود باکتریهای طبیعی علاقهمند به مصرف نیتروژن خاک موجود در دستگاه گوارش حیوان
- استریل نبودن خاک از بیماریها
- بروز علائم کمبود ازت و گیاهسوزی
- ازدیاد آفاتی مانند کرم ساقه خوار، کرم سفید ریشه و پوسیدگی فایتوفتورایی
2. دومین عارضه: تولید محصولاتی ناهمگون
در صورت استفاده از کودهای آلی بسیار پیشآمده که محصولات در اندازههای متفاوت، بهصورت پراکنده و با نتایج متناقضی تولیدشدهاند.
3. سومین عارضه: مواد مغذی پایین
مواد مغذی کود آلی بهمانند کودهای شیمیایی چندان غنی نبوده ازاینرو استفاده تکمحصولی از آنها چندان مناسب نیست. بلکه باید آنها را درروند کشاورزی در کنار کودهای دیگر به کاربست.
ترکیبات کود آلی
به هر ماده درشت و غیرقابلحل در آب که حاوی کربن بوده و از فعلوانفعالات بیولوژیک یک موجود زنده (قارچ، باکتری) تولید شود، ماده آلی گفته میشود. بدین ترتیب ترکیبات کود آلی نیز عموماً از مواد دفعی انواع احشام که میکروارگانیسمها طی فرآیند تجزیه و تخمیر آنها را به منابع غذایی غنی تبدیل نموده، تشکیلشده است. بخش عمده کود آلی را کربن به خود اختصاص داده که به همراه نیتروژن، فسفر و پتاسیم از ترکیبات شیمیایی و بسیار سودمند این کود محسوب میشوند. درواقع گیاهان بهتمامی این عناصر یادشده برای بقا و حیات خود نیاز مبرم دارند.
نحوه مصرف کود آلی
برای آنکه هرکدام از مدلهای کود آلی تأثیرگذاری حداکثری خود را داشته باشند، بهتر است به روش خاصی مورد بهرهبرداری قرارگرفته و به مصرف برسند. بدین ترتیب به روش صحیح مصرف هرکدام از کودهای آلی بدینصورت میتوان اشاره نمود.
چالکود، استفاده از ماشین کودپاش، کودپاشی در سطح باغات یا افزودن کود در زمان شخمزنی از بهترین روشهای مصرف کود آلی حیوانی است. البته دقت داشته باشید، کودهای حیوانی غالباً نیاز دارند، قبل از مصرف 5 تا 6 ماه پوسیده و سپس به مصرف برسند.
کودهای سبز همانطور که گفتیم گیاهانی هستند که با شخمزنی دوباره به بستر خاک بازگشته و به دلیل طراوت و شادابی بهسرعت جذب خاک شده و شرایط ایدئالی را برای کشت اصلی فراهم میکنند.
- نحوه مصرف کودهای آلی معدنی:
بهمنظور دریافت نتیجه بهتر باید از کود آلی معدنی هیومن و هیومیک اسید بهصورت چالکود استفاده شود تا سرعت کُند تجزیه بر فرآیند کشاورزی تأثیر سوئی نگذارد. ولی از نوع فولیک اسید میتوان به شکل محلولپاشی نیز بهره برد.
- نحوه مصرف کودهای ورمی کمپوست:
از کود آلی ورمی کمپوست به روشهای مختلف میتوان استفاده نمود. کشاورزان از این کود بهصورت مخلوط با خاک سطحی اما باغداران در هنگام کاشت نهال در چاله و در اطراف ریشه بهره میبرند. البته این کود برای گلدانها نیز سودمند بوده و در هنگام تعویض گلدانها قابلاستفاده است.
راهنمای انتخاب کود آلی
برای آنکه در انتخاب کود آلی بهاشتباه نروید در گام نخست خاک خود را بسنجید و با تعیین دقیق وضعیت خاک و نیازهای آن طی آزمایشهای مختلف به خرید کود بپردازید. سپس درباره گیاه و نیازهای فیزیولوژیک آن تحقیق نمایید. برخی گیاهان به مواد شیمیایی خاص و ترکیبات ویژهای نیاز دارند که بدون آنها حیاتشان به تأخیر میافتد. حال دیگر باید به سراغ انتخاب درست از میان انواع کودهای آلی مختلف بروید. کودها را باهم مقایسه نموده و محصول مناسب خود را بیابید. در این مسیر سخت استفاده از مشاورههای افراد کاردان نیز برای یافتن محصول موردنیازتان بسیار کارساز است.
خرید کودهای آلی
بهتر است از تهیه خودسرانه کود آلی به دلیل پیشگیری از تولید محصولی ناسازگار اجتناب نمایید. فرآیند تولید این محصول معمولاً دارای ساختاری پیچیده است و تهیه آن بهصورت شخصی سبب تولید محصولی غنی برای گیاهان نمیشود.
قیمت کود آلی
کودهای آلی ازنظر ترکیبات، دوام و کیفیت باهم متمایز هستند که این عوامل قیمت این محصول را دارای رنجهای متفاوتی میسازد. ولی باوجود تغییرات فیزیکی و شیمیایی سودمندی که این کودها بر خاک اعمال میکنند و ارزش بالایی که دارند، قیمت این محصول در هر حد و اندازهای بهصرفه است.
مشاوره تخصصی خرید انواع کود آلی توسط کیمیا کشت
شرکت کیمیا کشت شمارا برای تهیه محصولی سازگار با باغت و مزارعتان یاری میرساند. چراکه این شرکت محصولاتی با تنوع بالا را ارائه نموده و آنها را با کمترین اتلاف وقت طی مشاورههایی اصولی به صورتی آنلاین در اختیار مشتریان خود قرار میدهد.
سؤالات متداول
1. نقش کود آلی در کشاورزی چیست؟
از مهمترین نقشهای کود آلی کاهش فرسایش، نگهداری عناصر غذایی، افزایش مواد آلی و پایداری خاک است.
2. استفاده از کود آلی درکشت گیاهان دارویی چه مزایایی دارد؟
کود آلی سبب تولید زیستتوده و استخراج ترکیبات بیشتر و همچنین افزایش عملکرد گیاهان دارویی میشود. بدین ترتیب در حالت کلی باید گفت افزایش ویژگیهای کمی و کیفی گیاه از نتایج خوب مصرف کود آلی است.
