پنج اصل اساسی در مورد زمان و نحوه ی هرس درختان

هرس درختان به بریدن قسمت‌های اضافی زنده، بیمار، پیر، عقیم و یا خشک‌شده که شامل شاخه و برگ است، باهدف جمع‌آوری توان درخت در شاخه‌های بارده گفته می‌شود. البته این عمل به‌منظور تقویت و فرم دهی و در درختان میوه باهدف کمک به تقویت و افزایش توان درختان برای تولید محصول و یا حذف موانع (شاخه‌های جوان) نور رسانی به درختان دیگر نیز صورت می‌گیرد. طی این فرآیند انرژی درختان حاصل از سیتوپلاسم، فتوسنتز، نور آفتاب و تزریق کود به‌جای انتشار در شاخه‌های نابارور در قسمت‌هایی مشخص با بیشترین باردهی جمع و توان درخت در نقاط بارده کنترل و مهار می‌شود.

بهترین زمان هرس درختان

زمان هرس درختان برحسب نوع نژاد درختان و فصل باردهی تعیین می‌گردد. بدین ترتیب، هرس فرم دهی در اواخر فصل تابستان و شروع فصل سرما، هرس باردهی یک تا دو ماه قبل از شروع زمان باردهی و هرس زمستانه (هرس سیاه) در فصل زمستان و موعد خواب درختان (از ابتدای آبان تا اوایل اسفندماه) و در انتها هرس سبز (هرس تابستانه) در فصل تابستان انجام می‌پذیرد.

انواع هرس درخت

نوع درخت، اقلیم جغرافیایی کشت و فصل از عواملی هستند که تفاوت‌هایی در زمان و نوع هرس ایجاد می‌کنند. ولی در حالت کلی از انواع هرس درخت باید به این موارد اشاره نمود:

• هرس باردهی
• هرس فرم دهی
• هرس پایه‌بلند
• هرس بوته‌ای (بریدن شاخه‌های نزدیک به هم و متقاطع)
• هرس جوان‌سازی (تقویت شاخه‌های بارده با رشد کم یا متوقف‌شده)
• هرس ساقه
• هرس شاخه و برگ
• نوک چینی در شاخه‌های بارده
• هرس سیاه
• هرس تابستانه

نکات مهم قبل از هرس درخت

هرس یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که برای حفظ و بهبود رشد و سلامت درختان لازم است. این فرآیند به‌صورت منظم و با تأخیر کافی و غالباً در دو مرحله انجام‌شده تا از آسیب‌های احتمالی به درختان جلوگیری شود. در این بخش به بررسی نکات مهم قبل از هرس درختان می‌پردازیم که بیشتر به‌عنوان راهنمایی برای انجام این کار ارزشمند هستند.

1. اولین نکته: انتخاب زمان مناسب برای هرس
   یکی از نکات مهم قبل از هرس درخت، تعیین زمان مناسب برای انجام این کار است. بسته به نوع درخت و شرایط آب و هوایی هر منطقه، زمان مناسب برای هرس ممکن است متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال برای درخت زردآلو بهترین زمان هرس در ابتدای تابستان و در انتهای فصل زمستان بوده اما برای درخت گلابی این عمل فقط یک نوبت و به اواخر فصل زمستان واگذار می‌شود.
2. دومین نکته: تهیه وسایل مناسب برای هرس
   قبل از شروع به هرس درخت، باید اطمینان حاصل شود که وسایل لازم برای انجام این کار موجود است. این وسایل شامل قیچی‌ها، انواع اره و سایر ابزارهای موردنیاز برای هرس درخت می‌شود. انتخاب و استفاده از وسایل مناسب ضدعفونی و استریل شده به انجام بهتر و کارآمدتر هرس کمک می‌کند.
3. نکته سوم: شناخت نوع و نحوه رشد درخت
   قبل از هرس درخت، باید نوع و نحوه رشد آن را به‌خوبی بشناسیم. هرگونه خطا یا برش اشتباه می‌تواند به درخت آسیب بزند و باعث صدمات جدی شود. بدین ترتیب شناخت دقیق نوع و نحوه رشد درخت و اعمال روش صحیح هرس به‌صورت عمودی یا افقی از اهمیت بالایی برخوردار است.
4. نکته چهارم: توجه به درختان بیمار
   اگر درختان موردنظر دارای بیماری یا آفاتی هستند، قبل از هرس باید اقدامات لازم برای درمان آن‌ها مانند سم‌پاشی انجام شود. اگر هرس درختان در زمان بیماری صورت گیرد، این موضوع به انتقال بیماری به سایر درختان منجر شده و وضعیت را بدتر می‌کند.
5. نکته پنجم: نکات ایمنی
   هرس درخت یک فعالیتی است که نیاز به‌دقت و احتیاط دارد. بدین ترتیب قبل از هرس درختان باید اطمینان حاصل شود که از وسایل ایمنی مناسب مانند دستکش، کمربند، عینک و کلاه ایمنی استفاده می‌شود. همچنین باید مراقبت کرد که هیچ خطری برای خود یا دیگران ایجاد نشود.
6. نکته ششم: گزینش روش‌های صحیح هرس کردن
   برخی از روش‌های صحیح هرس کردن شامل حذف شاخه‌های مرده و بیمار، افزایش فضای خالی در درخت برای رشد بهتر و اصلاح شکل درخت می‌باشد. هرس باید با دقت و صحیح انجام شود تا به ‌جایگاه مناسب درخت آسیب نرسد.

5 اصل هرس کردن درختان

هرس یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که در باغ‌ها و باغچه‌ها انجام می‌شود. هدف اصلی هرس این است که بهبود رشد و توسعه درختان را تضمین کند و به آن‌ها فرصت مناسبی برای خود‌سازی و تولید میوه‌های سالم و باکیفیت بدهد. در این قسمت به بررسی اصول مهم در هرس درختان پرداخته خواهد شد.

1. اولین اصل: شناخت نوع درخت
   هر نوع درخت نیازهای مخصوص به خود را دارد و برای انجام هرس بهترین روش‌ها باید بر اساس نوع درخت در نظر گرفته شود. برای مثال، درختان میوه نیاز به هرس منظم دارند تا بتوانند میوه‌های باکیفیت تولید کنند، درحالی‌که درختان همیشه‌سبز نیاز به هرس کمتری دارند.
2. دومین اصل: رعایت نکات بهداشتی
   هرس درختان ممکن است با خطرات بهداشتی همراه باشد، بنابراین برای انجام این فعالیت باید اصول بهداشتی را رعایت کرد. استفاده از دستکش و ماسک و تمیز نگه‌داشتن ابزارها و پانسمان نقاط هرس شده ازجمله این نکات هستند.
3. سومین اصل: هدف‌گذاری در هرس
   قبل از انجام هرس باید هدف مشخصی برای این فعالیت در نظر گرفت. اگر هدف اصلی توسعه درخت باشد، روش‌های متفاوتی نسبت به هرس برای تولید میوه مناسب است که باید با دقت انتخاب شوند.
4. چهارمین اصل: دقت در انجام فرآیند
   برای انجام هرس و دریافت بهترین نتیجه، باید این فرآیند با دقت و حوصله انجام شود. برش دادن شاخ و ساقه‌های درخت باید با دقت و مراعات اصولی انجام شود تا سبب آسیب ناخواسته به بافت اصلی درخت نشود.
5. پنجمین اصل: عدم هرس بیش‌ازحد
   از دیگر اصول مهم در هرس درختان باید به عدم هرس بیش‌ازحد، استفاده از ابزارهای تیز و مناسب، انجام هرس در زمان مناسب و بر اساس موقعیت جغرافیایی و اقلیم منطقه اشاره نمود.

نحوه هرس کردن درخت

فارغ از نوع هرس مراحل کار معمولاً در تمامی انواع هرس مشترک بوده و به‌صورت جداسازی شاخه‌های جانبی یا چسبیده به تنه اصلی به‌وسیله قیچی‌های باغبانی، اره‌های دستی و یا برقی برحسب سن درخت و میزان ضخامت شاخه‌ها انجام می‌شود. بعد از انجام پروسه هرس درختان قسمت‌های هرس شده با محافظی مثل چسب باغبانی یا یک‌تکه پارچه تمیز پوشیده شده تا آلودگی به درون درختان نفوذ نکند. هرس درختان به‌منظور افزایش نور و هوا به شاخه‌های داخلی درخت، بهبود جریان هوا و آب و جلوگیری از بروز بیماری‌ها و آفات انجام می‌شود. به یاد داشته باشید که هرس منظم و صحیح می‌تواند به رشد بهتر، فرم زیباتر درخت و برداشت محصولاتی بهتر منجر شود.

زمان دقیق هرس درختان برای اطمینان از سلامت گیاه

انتخاب زمان دقیق هرس درختان به‌منظور جلوگیری از بروز بیماری بسیار اهمیت دارد، زیرا انجام آن در زمان مناسب به نابودی و پیشگیری از بروز بیماری‌ها کمک می‌کند. هرس به‌عنوان یک روش پیشگیری از انتشار بیماری‌ها درختان عمل کرده، بنابراین هرس در هرزمانی در صورت مشاهده بیماری مجاز می‌باشد. شاخه‌های مرده و آسیب‌دیده باید حذف شوند تا به گیاهان اجازه داده شود، به‌طور بهتری رشد کنند و از نور و هوای کافی بهره‌مند شوند. برای این منظور شاخه‌های مرده یا در حال مرگ را باغداران به همراه شاخه‌های آسیب‌دیده حذف می‌کنند. البته سم‌پاشی نیز قبل و بعد از هرس به‌منظور پیشگیری از بیماری‌های گیاهی بسیار حیاتی است. بدین ترتیب از اهداف بزرگ هرس، شکل‌دهی و بازگشایی تاج درختان، عبور نور و مرگ آفات می‌باشد.

مزایای هرس درختان

هرس درختان یک فرایند مهم و ضروری برای حفظ سلامت و زیبایی درختان است. این فعالیت به‌عنوان یک روش مؤثر برای افزایش رشد و توسعه درختان شناخته می‌شود. از مزایای هرس درختان باید به افزایش نور رسانی و هوا به برگ‌ها، کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها و آفات، افزایش محصول دهی و بهبود انتقال آب و مواد مغذی به اندام‌های مختلف درخت اشاره کرد. هرس همچنین به اصلاح شکل و زیبایی درختان کمک کرده و از رشد غیرضروری جلوگیری می‌کند. درنهایت، هرس درختان به شکلی مؤثر و اثربخش به بهبود و استمرار زندگی درختان می‌انجامد و آن‌ها را در برابر خطرات مختلف محافظت می‌کند. از دیگر مزایای هرس درختان باید به این موارد نیز اشاره نمود:

• تقویت بنیه درختان برای تولید محصولات
• افزایش انرژی و توان درخت در مقابله با شرایط محیطی
• تولید محصولات بیشتر و باکیفیت‌تر
• افزایش نوردهی به بخش‌های اصلی درخت و درختان مجاور
• حذف شاخه‌های دارای بیماری‌های قارچی و باکتریایی
• بهبود تهویه و گردش هوا
• مقابله با شیوع بیماری و آفات مقاوم به سموم
• شادابی و سلامت درخت
• ایجاد یک ساختار درختی مناسب و بهینه
• افزایش مقاومت درخت به باد و باران
• کاهش خطر آسیب‌های زیستی
• راحت‌تر شدن انجام اموری مانند شخم زدن، سم‌پاشی و برداشت میوه

معایب هرس اشتباه درخت

هر درخت روش خاصی جهت هرس داشته، بنابراین هرس درختان کار اصولی و نیازمند توانایی و تجربه است. چراکه هرس غیراصولی درختان سبب ضعف، مرگ و بیماری، قطع کردن شاخه‌های اصلی و شاخه‌های قدیمی‌تر و حذف جوانه‌ها و شاخه‌های سود ده و بارده می‌شود. گاهاً نیز طول عمر درخت و ثمردهی آن را به میزان زیادی کاهش داده و سبب افت کیفیت و میزان محصول می‌شود.

سؤالات متداول

1. مهم‌ترین دلایل انجام هرس درختان چیست‌اند؟
   باروری و رشد حرکتی بهتر درخت، ایجاد تعادل میان ریشه و شاخ و برگ‌ها، حذف شاخ و برگ‌های خشک‌شده و آفت‌زده و مریض، مدیریت حجم و اندازه درخت و نور رسانی به شاخه‌های متراکم درونی از مهم‌ترین دلایل انجام هرس درختان محسوب می‌شوند.
2. آیا قبل از هرس باید موقعیت درختان و نیاز آن‌ها به هرس موردبررسی قرار گیرد؟
   هرس درختان یک فرآیند مهم است که نیاز به بررسی دقیق دارد. برای اینکه بهترین نتیجه از هرس بگیریم، ابتدا باید موقعیت درختان را بررسی کرده و سپس نیاز آن‌ها به هرس را ارزیابی کنیم. این اقدام به افزایش رشد و سلامت درختان کمک می‌کند.
3. آیا انتخاب یک فرد ماهر برای هرس درختان اهمیت دارد؟
   انتخاب یک فرد ماهر برای هرس درختان بسیار اهمیت دارد. چراکه این کار نیاز به‌دقت و گزینش حرفه‌ای‌ترین روش‌ها دارد. یک هرس‌کار باتجربه و آگاه بهترین نتیجه را برای درختان به ارمغان می‌آورد.