گیاه یشم در زبان انگلیسی به معنی Jade Plant است و در زبان فارسی به آن کراسولا نقرهای نیز میگویند. این گیاه یک درختچه مینیاتوری است که دارای برگهایی بیضیشکل، ضخیم، آبدار و گوشتی و ساقههای تنومند میباشد. این گیاه بومی جنوب آفریقا است و به گیاه پول نیز معروف است؛ زیرا در بعضی از فرهنگها آن را نماد ثروت، خوششانسی و رفاه میدانند. این گیاه برای حیوانات خانگی سمی است، به همین خاطر باید در محیط منزل آن را دور از دسترس حیوانات قرارداد. گیاه یشم دارای 1400 گونه مختلف است.
رشد این گیاه بسیار آهسته است و طول آن با کمترین میزان مراقبت به ۹ تا ۱۲ سانتیمتر میرسد. یشم در یک سال حدود 5 سانتیمتر رشد میکند. گیاه یشم معمولاً بهخوبی با محیط گرم و خشک بیشتر خانهها سازگار میشود. آبیاری مناسب در طول فصل رشد (بهار و تابستان) و خشک نگهداشتن خاک گیاه در طول فصل سرد (زمستان) اهمیت زیادی دارد. چون این گیاه مستعد پوسیدگی است، خاک گیاه باید در فاصله بین آبیاریها خشک نگه داشته شود.
تکثیر و پرورش گیاه یشم
بهترین روش تکثیر برای گیاه یشم، قلمهزدن است. برای قلمهزدن گیاه ابتدا باید یکی از ساقههای گیاه را به کمک یک چاقوی استریل شده به طول 5 سانتیمتر برید. بعد از برش ساقه، قلمه را به مدت چند ساعت در معرض هوای آزاد قرارداد تا شیره گیاه خارج شود. سپس قلمه گیاه را در خاکی با زهکشی مناسب و سبک کاشت. بعد از قراردادن ساقه گیاه در خاک، آن را در محیطی قرار داده تا بتواند نور غیرمستقیم خورشید را به میزان کافی دریافت کند. بعد از یک هفته باید گیاه آبیاری گردد. بهمرورزمان شاهد رشد گیاه خواهید بود.
آبیاری گیاه یشم
معمولاً بهترین زمان برای آبیاری گیاه یشم زمانی است که عمق خاک گیاه حداقل 3 تا 4 سانتیمتر خشک شده باشد. بعد از آبیاری، از زهکش بودن کف گلدان مطمئن شوید. زیرا اگر بعد از آبیاری، آب به میزان زیادی در گلدان باقی بماند، باعث میشود که ساقه و ریشه گیاه در معرض پوسیدگی قرار بگیرد. همچنین گیاه یشم نسبت به نمک موجود در آب لولهکشی حساس است. به همین دلیل بهتر است برای رشد بهتر و جلوگیری از آسیبدیدن گیاه از آب تصفیه شده، آب جوشیده سرد شده و یا آب مقطر استفاده کنید.
زمانی که دارید گیاه را آبیاری میکنید، دقت کنید که برگهای گیاه را خیس نکنید؛ زیرا باعث پوسیدگی گیاه میشود. در آبیاری گیاه دقت کنید؛ زیرا آبیاری زیاد گیاه یشم باعث چروک شدن، ریزش و یا ایجاد نقاط قهوهای بر روی برگها میشود. در فصل زمستان از قراردادن گیاه در پشت پنجره خودداری کنید، زیرا باعث آسیب رساندن به گیاه میشود. متورمشدن گیاهنشان دهنده آبیاری بیش از حد به آن میباشد، بنابراین از آبیاری بیش از حد گیاه پرهیز کنید.
شرایط نگهداری از گیاه یشم
همانطور که در بالا گفته شد، گیاه یشم بومی مناطق جنوب آفریقا است، به همین خاطر بهترین دما برای این گیاه، دمای 21 تا 34 درجه سانتیگراد است. در شب و در زمستان گیاه میتواند در محیط سردتر (حدود ۱۲٫۵ درجه سانتیگراد) باشد. بهتر است در فصل زمستان این گیاه را در محیطی گرم نگهداری کنید، زیرا در فصل سرد و در دماهای کمتر از 5 درجه سانتیگراد آسیبدیده و از بین میرود.
برای این که گیاه یشم بتواند بهخوبی رشد کند، به نور مناسب و غیرمستقیم خورشید نیاز دارد. نور مستقیم برگهای این گیاه و بهخصوص برگهای جوان آن را میسوزاند. نور خیلی کم هم موجب ضعف و رشد کمگیاه میشود و آن را پژمرده میکند؛ بنابراین حداقل 4 تا 6 ساعت نور غیرمستقیم در روز برای گیاه لازم است. قراردادن گیاه در جایی از خانه که پنجره رو به جنوب دارد ایدهآل است. احتمالاً پنجرههای رو به غرب هم نور کافی را تأمین میکنند. فقط باید دقت شود، نور زیاد و مستقیم خورشید موجب خشکی و سوختگی برگهای گیاه یشم میشود.
هرس گیاه یشم
برای حفظ ظاهر زیبا گیاه یشم بهتر است کهبرگها و شاخههای آسیبدیده گیاه را هرس کنید. همچنین میتوانید با سرزنی بعضی از شاخههای آن به زیاد و متراکم شدن برگها و شاخههای این گیاه کمک کنید.
زمان مناسب تعویض گلدان گیاه یشم
رشد گیاه یشم بسیار کند است به همین دلیل نیازی نیست هر ساله گلدان آن تعویض شود. گلدان گیاه جوان یشم کافی است 2 تا 3 سال یکبار عوض شود. همچنین برای گیاه بالغ یشم بهتر است، هر 5 سال یکبار گلدان تعویض گردد. باید دقت کرد بعد از تعویض گلدان گیاه یک هفته آبیاری نشود و تا یک ماه نیز نباید گیاه را کوددهی نمود.
کود مناسب گیاه یشم
برای این که این گیاه بتواند بهخوبی رشد کند، بهتر است آن را در فصل بهار و تابستان هر دو هفته یکبار کوددهی کرد. برای کوددهی گیاه یشم بهتر است، از کود مخصوص ساکولنتها و کاستوسها استفاده نمود. همچنین میتوان از کودهای مخصوص ریشه در گیاهان و گلهای آپارتمانی نیز استفاده کرد.
آفت و بیماریهای گیاه یشم
گیاه یشم نیز ممکن است؛ مانند هر گیاه آپارتمانی دیگری دچار بیماری و یا آفات شود. از رایجترین آفاتی که گیاه یشم دچار آن میشود میتوان به شپشک آردآلود و سپردار (ایجاد لکههای سفیدروی خاک و برگها) اشاره کرد. برای ازبینبردن این آفات میتوان از سموم شیمیایی استفاده کرد.
شایعترین بیماریهای یشم نیز عبارتاند از:
پوسیدگی ریشه: یکی از شایعترین مشکلاتی که برای کراسولا رخ میدهد، پوسیدگی ریشه است که این مشکل بهخاطر مرطوب بودن دائمی خاک و آبیاری نادرست پیش میآید، برای برطرفکردن آن باید آبیاری گیاه را کاهش داده و تا قبل از خشکشدن خاک، از آبیاری آن خودداری نمود.
زردشدن و ریزش برگها: این مشکل هم بهخاطر آبیاری نادرست رخ میدهد. باید آبیاری را کاهش داد و تا خشکشدن خاک، از آبیاری گیاه خودداری کرد.
نازک شدن برگها: این مشکل بهخاطر آبیاری کم یا نگهداری گیاه در محیط بسیار گرم رخ میدهد. برای برطرفکردن آن میتوان گیاه را در محیطی قرارداد که نور غیرمستقیم دریافت کند؛ همچنین با افزایش آبیاری مشکل برطرف میشود.
سوختگی نوک برگها: این مشکل هم بهخاطر قراردادن گیاه در معرض تابش شدید نور خورشید رخ میدهد.
خاک مناسب و طریقه کود دهی
برای اینکه گیاه یشم بتواند بهخوبی رشد کند، نیاز به یک خاک سبک، حاصلخیز با زهکشی بالا دارد؛ بنابراین بهتر است از خاکی با ترکیب ماسه، رس، خاکبرگ و خاک لومی حاصلخیز استفاده کرد. همچنین میتوان از خاکی که مخلوطی از پرلیت، کوکوپیت و ماسه دارد، برای گیاه استفاده نمود. ترکیب مخصوص گیاهان گوشتی گزینه مناسبی است. در بهترین حالت، خاک باید خنثی یا کمی اسیدی باشد و بهخوبی زهکشی شود تا از تجمع رطوبت اضافی و رشد قارچ جلوگیری کند.
زهکشی بالای خاک نکته مهمی است که باید مود توجه قرار بگیرد.زیرا اگر خاک زهکشی خوبی نداشته باشد، آب در داخل خاک باقی میماند و خاک همیشه مرطوب است. رطوبت بالا باعث ازبینرفتن گیاه میشود. میتوان گیاه یشم را در گلدان سفالی قرارداد تا رطوبت اضافی از آن خارج شود.
بسیاری از افراد در فصل رشد به گیاه غذای کافی نمیدهند. برای رشد مناسب گیاه یشم بهتر است گیاه را در ابتدای فصل با کودهای رهایش کنترلشده یا هفتهای با محلولهای ضعیف تغذیه کنید. برای گیاه بالغ از کود متعادل ۲۰-۲۰-۲۰ باقدرت یکچهارم و برای گیاه جوان از کودهایی با کمترین نیتروژن استفاده کنید. کوددهی باید به مقدار مناسب و هر دو هفته یکبار انجام شود تا ریشههای گیاه یشم دچار سوختگی نشوند.