درخت گردو، یکی از درختهای مفید و محبوب است که از میوه گرفته تا برگ و تنه آن، مورداستفاده قرار میگیرد. این درخت، برای باردهی، به عناصر مختلفی نیازمند است که از جمله آنها میتوان به آهن اشاره نمود. آهن عنصر ضروری موردنیاز درخت برای رشد و باردهی است. کمبود این عنصر موجب کاهش بارِ درخت و زردشدن برگهای آن میشود.
درگذشته باغداران و کشاورزان گمان میکردند که در صورت مواجهشدن درختها با کمبود آهن، میتوان این مشکل را با میخ زدن به درخت گردو برطرف نمود. امروزه نیز بسیاری از باغداران بدون اطلاع از دلیل این کار، صرفاً به دلیل مشاهده میخ زدن به درخت گردو، آن را تکرار میکنند؛ اما هیچ دلیل علمی برای اثبات فواید میخ زدن به درخت گردو وجود ندارد.
البته تحقیقاتی در این زمینه صورتگرفته است و مشابهتهایی با برخی روشهای تأمین کود آهن مخصوص درخت گردو وجود دارد؛ همچنین گاهی، باغداران با استفاده از این روش به نتایج مطلوبی هم رسیدهاند که جای بحثوبررسی دارد؛ ولی آنچه مهم است این که هر روش دارای مزایا و معایبی است که باید به آن توجه نمود و از آسیب و پیامدهای روشهای غیراصولی دوری جست.
دلایل اصلی باغداران در استفاده از این روش سنتی
- به نظر باغداران، کوبیدن میخها در تنه به تغذیه درخت کمک میکند، مواد مغذی بیشتری به درخت نفوذ میکند و تغذیه آن آسانتر میشود.
- به گفته کشاورزان، معمولاً هسته داخل گردو سیاه و نرم است و میخهای فلزی مسی یا آهنی روی تنه این مشکل را برطرف میکند و مغز گردو را در عین روشن و سفید بودن، ترد میکند.
- معمولاً میخ زدن زمانی صورت میگرفته که برگ درختان گردو زرد شده باشد. به گفته برخی از باغبانان، این عمل فتوسنتز را آسانتر میکند و مواد مغذی نور گیاه را کارآمدتر میکند.
- باغداران معتقد بودند میخ زدن باعث جاریشدن شیره سیاه و خروج بیماری از تنه درخت میشود. در واقع این عقیده به روش درمان شانکر اشاره دارد.
باید دقت نمود که موارد ذکر شده همگی از تحقیقات میدانی کشاورزان بهدستآمده است و هنوز مبنای علمی که صحت آن را تأیید کند، پیدا نشده است.
راههای تأمین آهن موردنیاز درخت گردو
درخت گردو با اینکه درخت مقاوم و پر بازدهی میباشد، اما مانند دیگر درختان میوه به مراقبت و رسیدگی نیازمند است تا ثمر و بازده بهتری داشته باشد و به عملکرد بیشتری دستیافت. به همین جهت بهتر است برای تقویت آن و تأمین عناصر موردنیاز این درخت، از روشهای ثابتشدهٔ علمی با مشورت و راهنمایی افراد آگاه و کارشناس استفاده کرد و با تصور فواید میخ زدن به درخت گردو، آن را گرفتار بیماری و آسیب نکرد.
بهطورکلی برای تأمین آهن موردنیاز درخت، استفاده از کود آهن پیشنهاد میشود. البته در استفاده از کود آهن، باید به میزان استفاده از آن و آبیاری توجه نمود؛ چراکه در صورت عدم استفاده از میزان کود مناسب و همچنین عدم آبیاری کافی پس از مصرف کود آهن، نتیجه مطلوب به دست نخواهد آمد و با مشکل بزرگتری رخ خواهد داد.
برای تأمین آهن موردنیاز درخت گردو، دو نوع کوددهی وجود دارد؛ کوددهی برای پیشگیری از کمبود آهن و کوددهی برای درمان کمبود آهن. در پیشگیری از کمبود آهن برای هر درخت گردو بالغ مقدار ۳۵ گرم و در درمان کمبود آهن ۵۰ تا ۶۰ گرم از کود آهن استفاده میشود. در مورد نهال گردو تازه کاشته شده ۵ تا ۲۰ گرم کود آهن کاربرد دارد.
روشهای علمی تأمین آهن موردنیاز درختان گردو
- محلولپاشی با مواد مغذی غنی از آهن
- کوددهی خاک اطراف درخت گردو
- تزریق آمونیوم فریک سیترات حاوی آهن به طور مستقیم به تنه درخت
باتوجهبه نیاز و شرایط درخت گردو و میزان کمبود عناصر، باغبان باید پس از مشورت با یک کارشناس گیاهشناسی از یک روش مناسب استفاده کند. آنچه مسلم است این که وجود مواد مغذی در خاک، کیفیت محصولات تولید شده را ارزشمندتر میکند. استفاده از روش میخ زدن شباهتهایی با استفاده از خوشههای فلزی روی تنه درختان دارد.
در واقع، سنبلههای فلزی مانند تزریق آمونیوم فریک سیترات که حاوی آهن هستند، عمل میکنند. طبق تحقیقات گیاهی، باید تنه درختانی که دارای کمبود آهن و سایر مواد مغذی هستند سوراخ شده و مقدار مناسبی از سیترات آهن به آنها تزریق شود. گذشتگان نیز با چنین تصوری بر تنه درختان میخ میکوبیدند در حقیقت، میخ فلزی همان کار تزریق آمونیوم فریک سیترات که حاوی آهن است را انجام میدهد. همین روش باعث میشد تا کلروفیل سازی درخت بهخوبی انجام شده و عمل فتوسنتز را باقدرت بیشتری انجام دهد، در نتیجه میوههای رسیده بسیار باکیفیت و خوشمزه شوند. اما نکته مهم و قابلتوجه این است که آیا باید به روال گذشته عملکرد یا روشی علمی و بهروزتر را جایگزین آن کرد؟
معایب استفاده از میخهای آهنی و فلزی روی تنه درختان
درخت گردو علاوه بر تولید مغز گردو که حاوی مقادیر بالایی از مواد مغذی، املاح معدنی و ویتامینها میباشد که ارزش غذایی بالایی دارد، در پایان عمر اقتصادی به یک محصول بسیار ارزشمند و پر سود تبدیل میشود. چوب درخت گردو کاربرد زیادی در صنایع چوب، منبتکاری و خراطی دارد. این محصول طرفداران زیادی دارد که آن را با هیچ محصول دیگری جایگزین نمیکنند. تنه از چندین بافت تشکیل شده است که بیرونیترین لایه آن را پوست مینامند.
پوست درخت وظیفه بسیار مهمی دارد و آن محافظت از درخت در برابر هجوم باکتریها و قارچهای مختلف است. این درختمانند هر موجود زنده برای اینکه بتواند سیستم دفاعی و ایمنی بدن خود را در برابر آفات، باکتری و قارچها افزایش دهد احتیاج دارد تا تغذیه مناسبی داشته باشد. معمولاً مهمترین تغذیه درختان از طریق ریشه و جذب رطوبت و املاح معدنی از خاک میباشد. بهخاطر همین است که متخصصین گیاهپزشکی تأکید دارند تا باغداران قبل از کاشت نهال گردوخاک آن را مورد بررسی قرار دهند تا در صورت کمبود عنصری با کوددهی مناسب عنصر موردنیاز خاک را افزایش دهند.
مهمترین عناصری که در آنالیز خاک یک باغ مورد بررسی قرار میدهند عبارتاند از آهن، کلسیم، مس و ازت. البته عناصر دیگر نیز به همراه عوامل بیماریزا را نیز مورد بررسی و تجزیه قرار میدهند تا اطلاعات کافی به دست باغدار برسد.
باید توجه داشت که در صورت بروز کوچکترین زخم روی پوست درخت، باید آن را ضدعفونی و سپس بانداژ کنند تا از نفوذ کوچکترین عوامل بیماریزا جلوگیری شود؛ بنابراین، توصیه میشود بعد از هر مرتبکردن درخت قبل از شروع دوره بعدی، وسایل باغبانی ضدعفونی گردد و در حین کار نیز باید مراقب بود که به درخت آسیب نرسد.
وقتی میخهای فلزی به داخل تنه درخت فروبرده میشود، اساساً یک ورودی برای پاتوژنهایی ایجاد میگردد که در اطراف درخت کمین کردهاند، از سوی دیگر کوبیدن میخ به تنه گردو کیفیت این محصول باارزش و بازارپسندی و مرغوبیت آن را به طرز چشمگیری کاهش میدهد.
کلام آخر:
باتوجهبه آنچه گفته شد و بنا بر نظر متخصصان گیاهی، بهتر است برای تأمین آهن موردنیاز گیاه و رفع کمبود این عنصر مهم، از روشهای علمی و اثبات شده استفاده شود تا تأثیر بیشتری در جذب آهن و سایر عناصر موردنیاز بگذارد. شاید گاهی روشهای سنتی تأثیر مثبتی در رشد درخت گذاشته باشند، اما آسیبهای بیشتری نیز بر درخت گردو وارد میکنند؛ بنابراین بهتر است باغداران روشهای اصولی و مبتنی بر علم و دانش را در اقدامات مراقبتی از درخت گردو پیش بگیرند و از روشهای سنتی چشمپوشی کنند تا آسیب جدی به درخت ارزشمند گردو وارد نشود.