سموم قارچ کش و کنه کش در زعفران

این مقاله راهنمایی جامع برای کشاورزان زعفران است که به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: سموم قارچ کش و کنه کش .

• قارچ کش: سم کاربندازیم و روورال تی اس معرفی شده‌اند که برای پیشگیری و درمان بیماری‌های قارچی پیاز زعفران کاربرد دارند.
• کنه کش: آبامکتین به عنوان سم مؤثر علیه کنه‌های پیاز با دوز و روش مصرف دقیق توضیح داده شده است. همچنین گوگرد مایع به عنوان یک ترکیب ارگانیک دوکاره (ضد قارچ و کنه) مطرح شده که علاوه بر کنترل آفات، کیفیت خاک را نیز بهبود می‌بخشد.

این مقاله با بیان زمان مناسب، دوز مصرف و نکات کاربردی، به کشاورزان کمک می‌کند مدیریت آفات و بیماری‌های زعفران را به شکل علمی و اقتصادی اجرا کنند.

قارچ کش های تخصصی زعفران

وقتی صحبت از کشت زعفران می‌شود، باید بدانیم که این گیاه ظریف و ارزشمند نسبت به برخی بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های قارچی، بسیار آسیب‌پذیر است. قارچ‌هایی مانند فوزاریوم، رایزکتونیا و پیتیوم بیشتر در خاک‌های مرطوب و گرم فعال می‌شوند و مستقیماً پیاز یا ریشه زعفران را مورد حمله قرار می‌دهند.

این حمله باعث پوسیدگی داخلی پیاز، زرد شدن و خشک شدن برگ‌ها، و در نهایت بوته‌ریزی می‌شود که کاهش چشمگیر عملکرد مزرعه را به دنبال دارد. آلودگی اگر کنترل نشود، می‌تواند در یک فصل کاری بخش زیادی از پیازها را از بین ببرد و حتی زمین را برای سال‌های بعد نیز آلوده نگه دارد.

برای مقابله مؤثر، تنها اتکا به سموم کافی نیست؛ باید یک برنامه جامع مدیریت مزرعه اجرا شود که شامل تناوب استفاده از قارچ کش های مختلف، بهبود زهکشی خاک، انتخاب پیاز سالم و ضدعفونی آن قبل از کاشت، و پرهیز از آبیاری بیش از حد باشد. در کنار این اقدامات، استفاده از قارچ کش های قوی و علمی مانند کاربندازیم یا روورال تی اس در زمان مناسب، نقش کلیدی در مهار این بیماری‌ها دارد.

1️⃣ قارچ کش کاربندازیم؛سم سیستمیک ضد پوسیدگی

کاربندازیم یک قارچ کش سیستمیک و محافظتی است که به سرعت جذب گیاه شده و در بافت‌های داخلی جریان پیدا می‌کند. این ماده با جلوگیری از تقسیم سلولی قارچ‌ها، رشد آن‌ها را متوقف کرده و از گسترش پوسیدگی جلوگیری می‌کند.

• دوز مصرف: 2 کیلروگرم از فرمولاسیون ۵۰٪ WP به صورت شیر بشکه ای همراه با آب اول مهرماه
• زمان مناسب: همزمان با اولین اب
• مزیت: کنترل هم‌زمان انواع بیماری‌های خاک‌زاد و هوازاد

2️⃣ روورال تی اس (Rovral TS)؛درمان و پیشگیری همزمان

روورال تی اس یک قارچ کش تماسی و نیمه‌سیستمیک قوی بر پایه ماده فعال ایپریدیون است. این محصول علاوه بر اثر مهاری بر قارچ‌های موجود، قابلیت پیشگیری طولانی‌مدت دارد و در بذرمال پیازهای زعفران هم کاربرد دارد.

• دوز مصرف: ۱.۵ تا ۲ لیتر در هکتار به صورت شیر بشکه ای همراه با آب اول مهرماه
• روش مصرف: همزمان با اولین اب و یا بذرمال قبل از کاشت
• ویژگی ممتاز: ماندگاری طولانی و کاهش خطر آلودگی مجدد

✅ نکته کلیدی: برای نتیجه بهتر، قارچ کش ها باید با فاصله ۱۰ تا ۱۴ روزه و به صورت تناوبی مصرف شوند تا مقاومت قارچی ایجاد نشود.

کنه کش ‌های تخصصی زعفران

کنه‌های پیاز زعفران، که اسم علمی‌شان Rhizoglyphus robini است، آفت‌های بسیار ریز و تقریباً نامرئی‌اند؛ یعنی با چشم غیرمسلح به سختی دیده می‌شوند. این موجودات معمولاً در خاک و بین لایه‌های محافظ پیاز (فلس‌ها) زندگی می‌کنند و با مکیدن شیره گیاه، به بافت‌های پیاز آسیب می‌زنند.

وقتی جمعیتشان زیاد شود، پیاز زعفران کم‌کم چروکیده، نرم و سبک می‌شود، ریشه‌ها خشک یا سیاه می‌شوند، و حتی بوی نامطبوعی از آن بلند می‌شود. گاهی وقتی پوسته پیاز را کنار بزنید، دانه‌های سفید بسیار ریز و متحرک را می‌بینید که همان کنه‌ها هستند. این آفات هم در طول فصل رشد در مزرعه و هم در زمان نگهداری پیازها در انبار فعال‌اند؛ بنابراین اگر کنترل نشوند، می‌توانند هم مزرعه را آلوده کنند و هم بذر سال بعد را نابود سازند.

بهترین راه مقابله این است که علاوه بر استفاده از کنه کش ‌های مؤثر مثل آبامکتین، شرایط نگهداری و تهویه خاک یا انبار را اصلاح کنیم، رطوبت را کنترل کنیم و قبل از انبار کردن، پیازها را ضدعفونی کنیم تا آلودگی به فصل بعد منتقل نشود.

1️⃣ سم کنه کش آبامکتین؛کنه کش سیستمیک قدرتمند

آبامکتین یک کنه کش و حشره کش نیمه‌سیستمیک است که از گروه آورتین‌ها به دست می‌آید. این سم با اثر تماسی و گوارشی باعث فلج و مرگ کنه‌ها می‌شود.

• دوز مصرف: ۴ لیتر در هکتار همراه با ابیاری
• روش مصرف: همراه با آبیاری، به‌صورت محلول در آب آبیاری، برای نفوذ کامل به بستر خاک
• زمان مناسب: قبل از شروع گل‌دهی و پس از برداشت، برای کاهش جمعیت کنه‌ها در خاک
• مزیت ویژه: اثرگذاری نسبتا سریع همراه با ایمنی نسبی برای گیاه
• یادآوری: آبامکتین باید در هوای خنک یا ساعات اولیه روز مصرف شود تا تجزیه نوری کاهش یابد و اثرگذاری حداکثر باشد.

2️⃣ گوگرد مایع؛راهکار ارگانیک چندمنظوره

گوگرد مایع را می‌توان «سلاح چندکاره‌ی» کشاورز دانست، چون هم از بیماری‌ها و آفات محافظت می‌کند و هم به تغذیه گیاه کمک می‌رساند.

۱. نقش در کنترل بیماری‌های قارچی

گوگرد مایع با خاصیت قارچ کشی اش، جلوی رشد و گسترش اسپورهای قارچ‌های بیماری‌زا را می‌گیرد. با نشستن یک لایه‌ی محافظ روی برگ، ساقه یا حتی سطح خاک، شرایط برای توسعه بیماری‌هایی مثل سفیدک سطحی یا لکه برگی نامساعد می‌شود. اثر آن بیشتر به دلیل ایجاد اختلال در متابولیسم قارچ و جلوگیری از تنفس سلولی پاتوژن‌هاست.

۲. نقش در کنترل کنه‌ها

کنه‌ها، به‌خصوص «کنه پیاز زعفران»، محیط مرطوب و حفاظت‌شده‌ی پیاز را دوست دارند. گوگرد مایع با تغییر میکروکلیمای اطراف گیاه و ایجاد شرایط شیمیایی نامطلوب (هم به خاطر ترکیب و هم به خاطر بو و اثرات فیزیکی)، جمعیت کنه‌ها را کاهش می‌دهد و مانع تکثیرشان می‌شود.

۳. بهبود ویژگی‌های خاک

گوگرد مایع وقتی وارد خاک می‌شود، توسط میکروارگانیسم‌های خاک به سولفات تبدیل می‌شود؛ ترکیبی که گیاه به‌سادگی جذب می‌کند. این فرآیند نه تنها عنصر گوگرد مورد نیاز گیاه را فراهم می‌کند، بلکه باعث کاهش نسبی pH خاک‌های قلیایی، بهبود ساختمان خاک و افزایش فعالیت زیستی آن هم می‌شود.

۴. مزایای ویژه برای زعفران

• غیرسمی بودن برای محصول: برخلاف بسیاری از سموم شیمیایی، گوگرد مایع به گل یا رنگ کلاله زعفران آسیبی نمی‌زند.
• سازگار با مدیریت ارگانیک: برای مزارعی که تحت گواهی ارگانیک کار می‌کنند، انتخابی امن و قانونی است.
• جلوگیری از مقاومت آفات و بیماری‌ها: چون مکانیسم اثرش فیزیکی-شیمیایی و نه مولکولی خاص است، احتمال ایجاد مقاومت در آفات بسیار کم است.

۵. نکات مصرفی

• دوز پیشنهادی برای زعفران: حدود ۲۰ لیتر در هکتار همراه با آبیاری.
• زمان مصرف: اوایل پاییز و بهار بعد از برداشت گل‌ها، یا هنگام مشاهده اولین علائم بیماری یا آفت.
• نکته مهم: در روزهای بسیار گرم یا زیر نور مستقیم ظهر استفاده نشود، تا احتمال سوختگی بافت گیاه کاهش یابد.