کود سولفات آهن با فرمول شیمیایی Fe2(SO4)3 یکی از منابع مهم آهن برای گیاهان است که به بهبود رشد و سلامت و فرآیندهای زیستی آن‌ها کمک می‌کند. این کود به دلیل ترکیبی از آهن، گوگرد و اکسیژن به‌ویژه در خاک‌های دارای کمبود آهن و برای گیاهانی که به رنگ‌پریدگی دچار هستند، بسیار مؤثر است. استفاده از سولفات آهن نه‌تنها به افزایش باروری خاک کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت محصولات زراعی نیز منجر شود.
کود سولفات آهن با جرم مولکولی ۱۵۱٫۹۰۸ گرم بر مول از ترکیب یک اتم آهن دو ظرفیتی (Fe2+) با یک یون سولفات (SO42-) تشکیل‌شده و به دلیل حلالیت بالا به‌راحتی توسط ریشه‌های گیاهان جذب می‌شود. این ویژگی باعث شده که گیاهان به‌سرعت از آهن موجود در این کود بهره‌برداری کنند، بنابراین علائم کمبود آهن مانند زردی برگ‌ها کاهش یابد.
علاوه بر این، سولفات آهن (زاج سبز، نمک آهن، تیزاب) به تنظیم pH خاک نیز کمک کرده، به‌ویژه در خاک‌های قلیایی که جذب آهن توسط گیاهان دشوارتر است. ازاین‌رو استفاده منظم از انواع کود سولفات در باغ‌ها و مزارع به افزایش کیفیت و کمیت محصولات زراعی می‌انجامد. همچنین این کود سبب تقویت سیستم ایمنی گیاهان شده و آن‌ها را در برابر بیماری‌ها و آفات مقاوم‌تر می‌سازد.
زمان استفاده و نحوه مصرف کود سولفات آهن
مناسب‌ترین زمان استفاده از کود سولفات آهن معمولاً در فصل بهار و اوایل تابستان به‌صورت یک تا دو سال در میان 2 تا 5 کیلوگرم در هر هکتار می‌باشد، یعنی درست هنگامی‌که گیاهان به رشد و نمو بیشتری نیاز دارند. همچنین در صورت مشاهده علائمی از کمبود آهن مانند زردی در برگ‌ها، از این کود استفاده می‌کنند. البته هنگام گلدهی و اوایل دوره شکل‌گیری میوه محلول‌پاشی سولفات آهن ممنوع است.
نحوه مصرف آن معمولاً به‌صورت محلول‌پاشی یا به شکل چال‌کود می‌باشد. برای محلول‌پاشی، می‌توان ۲۵۰ تا ۵۰۰ گرم از کود را در ۱۰۰ لیتر آب حل کرده و بر روی برگ‌ها اسپری کرد. درروش خاکی، مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم از کود را به‌صورت چال‌کود در عمق 10 تا 15 سانتی‌متری خاک اطراف پای گیاهان پخش کرده و سپس خاک را به‌خوبی آبیاری می‌کنند. این اقدام باعث جذب بهتر آهن توسط ریشه‌ها شده و به بهبود رشد و کیفیت محصول کمک می‌کند. البته سولفات آهن را می‌توان به همراه آب آبیاری نیز به خاک‌های سبک اضافه کرد.
بهترین کود سولفات آهن
کود سولفات آهن در طیف متنوع با ساختارهای شیمیایی متفاوتی تولیدشده که هرکدام در شرایط خاصی بهترین نوع محسوب می‌شوند. بدین ترتیب باغداران و کشاورزان برحسب شرایط اقلیمی، سبک کوددهی و نیاز گیاهانشان یک مورد را انتخاب می‌کنند. سولفات آهن (II) (Ferrous sulfate)، سولفات آهن (III) (Ferric sulfate)، سولفات آهن کریستال (هپتا هیدرات) و سولفات آهن پودری (مونو هیدرات) از انواع مختلف این کود به شمار می‌روند. ولی سولفات آهن ۷ آبه ۲ ظرفیتی به‌عنوان بهترین کود سولفات آهن شناخته می‌شود و به‌طور گسترده‌ای در تقویت خاک مورداستفاده قرارگرفته و به رشد بهتر و افزایش محصول کمک می‌کند.
تأثیر سولفات آهن بر گیاه
سولفات آهن به دو صورت سولفات آهن آبدار با ١٨ درصد آهن و سولفات آهن خشک با ٢٠ درصد آهن کاملاً محلول در آب تولید و به‌صورت کریستاله و پودری عرضه می‌شود. سولفات آهن نقش بسیار مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارد چرا که آهن نقش بسیار مهم در تولید سبزینه یا کلروفیل و در نتیجه بالابردن سبزینگی و رشد و گلدهی و باردهی محصول در گیاه دارد که نتیجه آن جذب انرژی خورشید و انجام سوخت‌وساز در گیاه است.
گوگرد یا سولفور موجود در سولفات آهن باعث کاهش PH خاک و در نتیجه کاهش میزان شوری خاک زمین‌های کشاورزی، جذب بهتر ریز مغذی‌ها و عناصر حیاتی موردنیاز گیاه می‌شود. معمولاً از کود سولفات آهن برای درمان کلروز و زردی گیاه استفاده می‌شود. سولفات آهن (FeSO4) حدود 20٪ آهن دارد. این کود ارزان‌قیمت است. زمانی که این کود در خاک استفاده شود و اغلب بخصوص در pH بالای 7 کم‌اثر است. زیرا در Ph، آهن به‌سرعت به فرم غیرقابل‌دسترس +Fe3 تبدیل می‌شود و به‌عنوان یکی از اکسیدهای آهن رسوب می‌کند.
مزایای سولفات آهن کشاورزی
در صنعت کشاورزی از سولفات آهن به‌عنوان کود برای ازبین‌بردن کمبود آهن و زردی آهن زمین‌هایی که فقر آهن دارند، استفاده می‌شود. همچنین برای تولید کودهای کشاورزی دیگر مثل کودهای ماکرو و میکرو مختلف به‌عنوان ماده اولیه این کودها. درختان پسته که در مناطق شوره‌زار می‌باشند بیشترین میزان مصرف سولفات آهن را دارند. در مصرف خاکی سولفات آهن را بنابر محاسبه بر اساس سن درخت با ماده آلی مخلوط کرده و به‌صورت چال کود برای هر درخت در قسمت سایه انداز آن استفاده می‌کنند.
قیمت کود سولفات آهن
قیمت کود سولفات آهن به عوامل مختلفی نظیر نوع و کیفیت محصول، تولیدکننده و نوسانات بازار بستگی دارد. این کود به‌عنوان یک منبع غنی از آهن برای بهبود رشد گیاهان و رفع کمبود این عنصر ضروری در خاک استفاده می‌شود. بدین ترتیب در هنگام خرید، توجه به قیمت و کیفیت کود سولفات آهن می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد کشاورزی داشته باشد.
سولفات آهن برای چه درخت و گیاهانی مناسب است؟
کود سولفات آهن برای طیف وسیعی از درختان و گیاهان سودمند و درعین‌حال ضروری است. درختان میوه (سیب، گلابی، هلو)، گیاهان زینتی (رز، آزالیا، هورتانسیا)، سبزی‌ها (اسفناج، کلم، بروکلی) و درختان سایه‌دار (بلوط، چنار، افرا) از این شمار هستند. ولی گیاهان آپارتمانی (سرخس، پتوس، گندمی)، چمن‌زارها (زینتی، ورزشی)، گیاهان دارویی (نعناع، آویشن، رزماری)، درختان زینتی (کاج، سرو، درختان گل‌دار مانند چری) و محصولات زراعی (گندم، جو، ذرت) نیز به این کود به‌صورت جدی نیازمند می‌باشند.
خرید کود سولفات آهن
هنگام خرید کود سولفات آهن، باید به نکات مهمی توجه کنید تا بهترین انتخاب را داشته باشید. ابتدا، از کیفیت و خلوص محصول اطمینان حاصل کنید و به برچسب‌های معتبر و تأییدیه‌های مربوط به آن دقت نمایید. همچنین بررسی نسبت آهن موجود در کود و نیاز خاک و گیاهان شما به این عنصر حیاتی می‌تواند به بهینه‌سازی استفاده از این کود کمک کند.
نوع خاک: بررسی نوع و pH خاک قبل از خرید برای تعیین نیاز به سولفات آهن
تحلیل نیاز گیاه: شناخت نوع گیاه و میزان نیاز آن به آهن برای انتخاب مناسب‌ترین نوع کود
شکل فیزیکی کود: انتخاب بین فرم‌های مختلف (پودری، گرانوله) بسته به نوع کاربرد و روش استفاده
میزان خلوص: بررسی درصد خلوص آهن موجود در کود برای اطمینان از کارایی
تاریخ انقضا: توجه به تاریخ تولید و انقضاء کود برای جلوگیری از خرید محصولات تاریخ‌مصرف گذشته
روش‌های کاربرد: آگاهی از روش‌های صحیح استفاده و میزان مصرف کود برای بهینه‌سازی اثر آن
قیمت: مقایسه قیمت‌ها بین برندها و تأمین‌کنندگان مختلف برای انتخاب بهترین گزینه
نظرات و تجربیات دیگران: مطالعه نظرات کاربران و باغداران درباره محصول انتخابی
پشتیبانی و مشاوره: اطمینان از وجود خدمات مشاوره‌ای و پشتیبانی از سوی تأمین‌کننده در صورت نیاز
معایب سولفات آهن
استفاده بی‌رویه از سولفات آهن در کشاورزی ممکن است به آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی منجر شده و تأثیرات منفی بر اکوسیستم ایجاد نماید. ممانعت از جذب سایر عناصر غذایی توسط گیاهان، هزینه‌های اقتصادی بالا، کاهش جمعیت باکتری‌های مفید در خاک، برهم زدن تعادل اکوسیستم خاک و تأثیر منفی بر طعم و کیفیت محصولات از دیگر معایب سولفات آهن هستند. همچنین برخی از گیاهان ممکن است به سولفات آهن به‌طور متفاوتی واکنش نشان دهند و این موضوع پیش‌بینی عواقب استفاده از این کود را دشوار می‌سازد.
سؤالات متداول
کاربردهای کود سولفات آهن در کشاورزی چه مواردی هستند؟
کنترل خزه در مزارع برنج، بهبود رنگ برگ‌ها، از بین بردن قارچ‌ها و باکتری‌های مضر، بهبود طعم و کیفیت میوه‌ها، کنترل بیماری کلروز آهن و افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های محیطی از مهم‌ترین کاربردهای کود سولفات آهن در کشاورزی محسوب می‌شوند.
کاربردهای سولفات آهن در صنعت شامل چه مواردی هستند؟
تصفیه آب، رنگرزی پارچه، ساخت جوهر، صنعت رنگ (تولید رنگ‌دانه و افزودنی)، ساخت باتری، دباغی چرم، تصفیه گاز و استخراج فلزات از کاربردهای سولفات آهن در صنعت به شمار می‌روند.
