انتخاب بهترین کود کلات آهن

آهن یکی از ضروری‌ترین عناصر ریزمغذی در گیاهان است. این عنصر کم‌مصرف در فرایند تولید کلروفیل نقش مهمی را ایفا می‌کند. به همین دلیل تولید کلروفیل و سبزینه برگ گیاهان تا اندازه زیادی وابسته به عنصر آهن می‌باشد.

کمبود آهن باعث می‌شود که سبزینه یا همان کلروفیل در سلول‌های برگ تولید نشود و برگ‌ها دچار رنگ‌پریدگی شوند و کل سطح برگ حالت زردرنگ پیدا می‌کند؛ بنابراین خرید کود آهن و استفاده از آن برای گیاهان ضروری می باشد.

این علائم در برگ‌های جوان و قسمت بالای ساقه بیشتر مشاهده می‌شود و در نهایت کل گیاه را می‌گیرد آهکی بودن خاک‌ها، PH بالا، ماده آلی کم و بی‌کربنات زیاد در آب آبیاری از عواملی هستند که قابلیت استفاده این عنصر را برای گیاهان محدود کرده و خسارات جبران‌ناپذیری را بر میزان تولید و کیفیت محصولات وارد می‌نماید بهترین منابع برای ازبین‌بردن کمبود آهن در گیاهان و درختان میوه کودهای کلات آهن و سولفات آهن می‌باشند که با مصرف به‌موقع آنها از عوارض کمبود آهن مانند کم‌شدن باردهی جلوگیری می‌شود.

کلات آهن چیست؟

کلاتورها مولکول‌های کوچکی هستند که به یون‌های فلز متصل می‌شوند و ریز مغذی‌هایی مانند آهن را به‌راحتی در دسترس گیاهان قرار می‌دهند، کلات‌ها عناصر آلی هستند که مانند یک پنجه آهن را به هم متصل می‌کنند، کلمه “chelate” از کلمه لاتین “chele” آمده است که به معنی پنجه خرچنگ است.

مولکول‌های کلاتور مانند یک پنجه محکم بسته شده در اطراف یون‌های فلزی قرار می‌گیرند، بنابراین آهن در محلول موجود می‌ماند و بنابراین در دسترس گیاه قرار می‌گیرد. یک گیاه فقط می‌تواند مواد مغذی را که در آب حل می‌شوند جذب کند. کود کلات آهن کودی مناسب برای رساندن آهن موردنیاز به گیاه است. این بدان دلیل است که آهن در تماس با عناصر دیگر به‌راحتی رسوب می‌کند. با افزودن آهن به محلول از طریق کلات‌ها از تشکیل این رسوبات جلوگیری می‌شود.

استفاده از آهن بدون کلاتور می‌تواند باعث اتلاف وقت و هزینه شود؛ زیرا ممکن است گیاهان قادر به جذب آهن کافی قبل از اکسیدشدن یا شسته شدن از خاک نباشند. Fe-DTPA ،Fe-EDDHA ،Fe-EDTA ،Fe-EDDHMA و Fe-HEDTA همه انواع متداول کلات آهن هستند که ممکن است در برچسب‌های کود مشاهده کنید. در روزهای گرم و آفتابی نباید کلات‌ها را به‌صورت محلول‌پاشی بر روی گیاهان پاشید.

فواید کود کلات آهن برای گیاهان

آهن یونی فلزی است که می‌تواند با اکسیژن واکنش دهد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، آهن برای گیاهان غیرقابل‌استفاده شده و دیگر وجود آن در محیط برای گیاه فایده‌ای ندارد، زیرا گیاهان قادر به جذب آهن به این اشکال نیستند. برای اینکه آهن به‌راحتی در دسترس گیاهان قرار گیرد، از کلاتور برای محافظت از آهن در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از شسته شدن آن از خاک و نگهداری آهن به شکلی که گیاهان می‌توانند از آن استفاده کنند، استفاده می‌شود.
از کودهای کلاته در تمامی فصل کشت و مراحل رشد گیاه، وخصوصا زمانی که نشانه‌های کمبود آهن در گیاه مشخص شود می‌توان استفاده کرد. توصیه می‌شود با انجام آزمایش گیاه از میزان آهن موجود در شاخ‌وبرگ گیاهتان اطلاع پیدا کنید.

تأثیر سولفات آهن بر گیاه

سولفات آهن به دو صورت سولفات آهن آبدار با ١٨ درصد آهن و سولفات آهن خشک با ٢٠ درصد آهن کاملاً محلول در آب تولید و به‌صورت کریستاله و پودری عرضه می‌شود. سولفات آهن نقش بسیار مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارد چرا که آهن نقش بسیار مهم در تولید سبزینه یا کلروفیل و در نتیجه بالابردن سبزینگی و رشد و گلدهی و باردهی محصول در گیاه دارد که نتیجه آن جذب انرژی خورشید و انجام سوخت‌وساز در گیاه است.
گوگرد یا سولفور موجود در سولفات آهن باعث کاهش PH خاک و در نتیجه کاهش میزان شوری خاک زمین‌های کشاورزی، جذب بهتر ریز مغذی‌ها و عناصر حیاتی موردنیاز گیاه می‌شود. معمولاً از کود سولفات آهن برای درمان کلروز و زردی گیاه استفاده می‌شود. سولفات آهن (FeSO4) حدود 20٪ آهن دارد. این کود ارزان‌قیمت است. زمانی که این کود در خاک استفاده شود و اغلب بخصوص در pH بالای 7 کم‌اثر است. زیرا در Ph، آهن به‌سرعت به فرم غیرقابل‌دسترس +Fe3 تبدیل می‌شود و به‌عنوان یکی از اکسیدهای آهن رسوب می‌کند.

مزایای سولفات آهن کشاورزی

در صنعت کشاورزی از سولفات آهن به‌عنوان کود برای ازبین‌بردن کمبود آهن و زردی آهن زمین‌هایی که فقر آهن دارند، استفاده می‌شود. همچنین برای تولید کودهای کشاورزی دیگر مثل کودهای ماکرو و میکرو مختلف به‌عنوان ماده اولیه این کودها. درختان پسته که در مناطق شوره‌زار می‌باشند بیشترین میزان مصرف سولفات آهن را دارند. در مصرف خاکی سولفات آهن را بنابر محاسبه بر اساس سن درخت با ماده آلی مخلوط کرده و به‌صورت چال کود برای هر درخت در قسمت سایه انداز آن استفاده می‌کنند.

تأثیر کود آهن در پسته و نقش آن در گیاه

غلظت مطلوب آهن برای رشد درختان پسته 100-120 ppm است. علائم کمبود آهن در پسته مانند دیگر گیاهان به‌صورت زردشدن برگ‌ها در حدفاصل بین رگبرگ‌ها می‌باشد و باغ به‌طورکلی رنگ‌پریده به نظر می‌رسد. در خوشه پسته تعداد دانه کاهش پیدا می‌کند و دانه‌ها کوچک و یا پوک می‌شوند، اغلب باغات پسته در مناطقی قرار دارند که میزان آهک آنها در خاک بسیار زیاد است و این موضوع همراه با بالابودن Ph خاک در اکثر این مناطق باعث می‌شود که آهن موجود در خاک رسوب‌کرده و برای درخت پسته غیرقابل‌استفاده شود؛ بنابراین اغلب مناطق پسته‌کاری ایران با مشکل کمبود آهن روبرو هستند.

در این موارد بیشتر از محلول پاشی کودهای کلات آهن و سولفات آهن استفاده می‌شود که علاوه بر این که روشی مقرون‌به‌صرفه است باعث ازبین‌رفتن سریع‌تر علائم کمبود آهن در گیاه می‌شوند. مصرف خاکی این کودها مخصوصاً کلات‌های آهن مناسب با شرایط خاک نیز برای گیاه و میزان محصول نهایی درخت مفید خواهد بود.

نکات استفاده از کود کلات آهن

نکات مهمی درمورد استفاده از این کود عبارت‌اند از:

• نباید کود کلات شده شیمیایی را روی سطوح برگ گیاهان محلول پاشی نمود، تنها راه جذب این دسته از سموم ریشه گیاهان می‌باشد.
• نباید سمومی که در آن فلزات سنگین بکار رفته‌اند را با کودهای شیمیایی آهن کلات شده EDDHA مخلوط نمود. همچنین آن‌ها را نباید با ترکیبات مسی مخلوط کرد.
• یکی دیگر از ممنوعیت‌های اختلاط، اختلاط کودهای شیمیایی آهن کلات شده EDDHA با کودهای فسفره است. اگر این توصیه‌ها به‌درستی اجرا شوند، شاهد تأثیر مثبت کود آهن بر روی ریشه دهی و گلدهی خواهیم بود.
• همچنین کارکرد بهتر سیستم کلروفیل، گیاهان را در برابر تنش‌ها، آفات و بیماری‌ها مقاوم‌تر خواهد کرد. همچنین از نظر فیزیولوژیک گیاهان را برابر سرما بیش‌ازپیش حفظ خواهد نمود.
• زمان خرید کود آهن به عدد اورتو اورتو آن توجه کنید. تمامی کودهای آهن 6 درصد می‌باشند؛ اما چند درصد از 6 درصد قابل‌جذب است؟
• امکان دارد کود آهن با اورتو اورتو بیشتر از 4.8 هم موجود باشد؛ ولی کودهای آهن رایج معمولاً بالاترین 4.8 می‌باشد.
• کود آهن کلات شده با هیومیک اسید برخلاف کود کلات شده با EDDHA از طریق عامل طبیعی هیومیک اسید کلات شده است. این ترکیب طبیعی هم برای پاشش روی سطح برگ گیاهان مناسب است و هم برای کوددهی به‌صورت پاشش روی سطح خاک مناسب می‌باشد. به عبارتی کود آهن کلات شده با هیومیک اسید از طریق برگ و ریشه جذب می‌شود. همچنین در برابر اشعه ماورا بنفش نیز مقاومت هستند و بهتر و بالاتری نیز نسبت به تجزیه‌شدن دارد. انتقال آهن در گیاه از طریق کوددهی با کود آهن کلات شده با هیومیک اسید باعث انتقال سایر زیر مغذی‌ها نیز می‌شود.

مهم‌ترین موارد مصرف کلات آهن در گیاهان آپارتمانی

• افزایش مقاومت گیاه در مقابل هوای سرد و یخ‌بندان
• تقویت و مستحکم نمودن ریشه‌ها بعد از تعویض گلدان
• افزایش سطح شادابی و زیبایی ظاهری گیاه
• افزایش میزان گلدهی، رشد برگ‌ها و ریشه‌ها
• جلوگیری و رفع زردشدن برگ‌ها و ساقه
• تامین میزان آهن موردنیاز گیاه برای سنتز کلروفیل

جلوگیری از ریزش برگ‌ها

1. آیا یک‌تکه آهن مثل چند عدد میخ نیاز گیاه را تامین می‌کند؟
   آن چیزی که یک‌تکه آهن به گیاه می‌دهد زنگ‌زدگی یا اکسید آهن است که یک‌ریز مغذی گیاهی است. اما توانایی تامین نیاز آهن گیاه و یا درمان کلروز آهن (زردی ناشی از کمبود آهن برگ‌ها) در مدت کوتاه را نخواهد داشت.
2.  اگر اشتباها به گیاه خیلی زیاد کود آهن دادیم چه کنیم؟
   در این صورت گلدان را با آب زیاد آبیاری کرده تا مقادیر اضافی کود و نمک موجود در آن از انتهای گلدان خالی شوند. در مورد گیاهان باغچه‌ای نیز شلنگ آب را برای مدت ۲ ساعت پای آن بگذارید.