حجامت درخت گردو

درخت گردو یکی از کهن‌ترین و پرطرف‌دارترین درختان در کشور ماست که به دلیل میوه مقوی، پرخاصیت و البته مغذی خود از گذشته تا به امروز، موردتوجه باغداران قرار داشته است. درخت گردو به‌مانند سایر درختان بارده، نیازمند مراقبت و رسیدگی است. یکی از روش‌های مراقبت از درخت گردو و افزایش باردهی آن، حجامت و کود آهن مخصوص درخت گردو می‌باشد.

حجامت درختان را می‌توان به‌عنوان نوعی از هرس باردهی در نظر گرفت. در واقع حجامت یکی از انواع هرس پوست است که بیشتر به هرس تیشه‌ای یا تبرزنی معروف است. علت این نام‌گذاری به روش اصلاح درخت است که با بریدن پوست تنه یا شاخه درخت انجام می‌شود. از هرس پوست برای تنظیم جریان شیره خام و شیره کشت شده در تنه درختان استفاده می‌شود.

در مجموع، هرس درختان می‌تواند از طرق مختلفی و با اهدافی نظیر فرم‌دهی، افزایش باردهی، جوان‌سازی درخت، حذف شاخه‌های زائد یا خشکیده صورت بگیرند. حجامت درخت گردو که از آن به‌عنوان روشی جهت واردکردن شوک یا ترساندن درخت یاد می‌شود؛ نوعی از هرس باردهی در ناحیه پوست درخت است که اعمال آن در فصل مناسب می‌تواند به خروج و رفع برخی بیماری‌های قارچی کمک نماید. هدف اصلی از حجامت درختان، برقرارسازی تعادل میان شیره خام و شیره پرورده در درخت گردو می‌باشد.

فصل حجامت درخت گردو

حجامت در درختان گردو به‌واسطه هرس پوست آنان صورت می‌گیرد و به همین منظور نیاز است تا این گونه از هرس تحت شرایط و در زمان مناسب صورت گیرند. در واقع حجامت درخت گردو نوعی از هرس است که در زمان‌های افت عملکرد صورت می‌پذیرد؛ بنابراین می‌توان گفت: این روش هرس فقط در زمانی که درخت رشد خود را حفظ کرده؛ اما باردهی چندانی ندارد، لازم می‌شود.

به‌طورکلی توصیه می‌شود تا هرس درختان در فصول سرد سال و قبل از بیداری درختان در انتهای زمستان، یعنی زمانی که درختان در فاز رویش و رشد قرار ندارند و شیره آنان جریان عادی خود را ندارد، صورت بگیرد. چنانچه هرس تبر زدن درخت گردو در فصل رویش صورت بگیرد؛ خروج بیش از حد شیره درخت را در پی خواهد داشت. برای انجام هرس تبرزنی درختان گردو، حتماً در اسفندماه و انتهای زمستان اقدام نمایید.

توجه به نحوه انجام حجامت و زمان اجرا آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در نهایت، شما می‌توانید تا با بهره‌گیری از نظر متخصصان و کارشناسان خبره حوزه کشاورزی و رعایت قواعد اصولی در رشد درخت گردو، درختی مقاوم در برابر تمامی آفات داشته باشید و از محصولات باکیفیت مانند کود باغی استفاده فرمایید.

چرا که این کار با ایجاد زخم روی تنه درخت همراه است و در صورت انجام در دیگر مواقع سال تنش و بروز بیماری‌ها را در پی خواهد داشت؛ اما اواخر زمستان مصادف با انتهای فصل خواب گیاه است و حجامت و ایجاد زخم در این زمان کمترین خسارت را به دنبال دارد، ضمن اینکه زخم‌ها خیلی زود با آغاز فصل بهار و رویش درخت ترمیم خواهند شد. از طرفی این مشکل روی روند باردهی تأثیر داشته و چه‌بهتر که اصلاح آن قبل از شروع فصل رشد اتفاق بیفتد.

تأثیر حجامت بر درختان گردوی بالغ

همان‌طور که می‌دانید، حجامت به‌منظور رهاسازی بدن از خون‌آلوده انجام می‌گیرد. علت نام‌گذاری هرس تبرزنی با این عنوان به‌خاطر شباهت این هرس با حجامت است؛ اما در اینجا به‌جای خون کثیف، شیره خام اضافی از درخت خارج می‌شود. در واقع درخت به‌جای باردهی، بیشتر رویش داشته که این به‌خاطر عدم تعادل شیره پرورده و شیره خام می‌باشد. برای رفع این مشکل باید میزان جریان شیره خام را در درخت کاهش دهیم. با انجام این کار، گیاه تعادل خود را در ادامه روند رشد حفظ می‌کند. به این معنی که دوباره در فصل رشد باردهی و تولید محصول را به همراه می‌آورد. حجامت درخت گردو در جهت افزایش باردهی این گونه از درختان صورت می‌گیرد و با استفاده از این روش، درختان دارای رشد مناسب اما با باردهی کم، به بیشترین میزان باردهی تحریک و ترغیب می‌شوند.
درخت گردو به‌مانند سایر اقلام درختان، به تولید «شیره خام و شیره پرورده» می‌پردازد. شیره خام و شیره پرورده درختان گردو به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر رشد، رویش و باردهی درخت به شمار می‌آیند.

شیره خام که شامل: «آب، مواد معدنی و مغذی» می‌باشد؛ توسط ریشه‌ها جذب می‌شود. در طی فرایند بعدی حجامت درخت گردو، یعنی انتقال شیره خام به برگ‌ها توسط ساقه‌ها، شیره خام به شیره پرورده تبدیل می‌شود و به این صورت، افزایش کمیت و بهبود کیفیت محصولات را به همراه خواهد آورد.
تعادل میان تولید شیره خام و شیره پرورده یکی از نکات حائز اهمیتی است که اغلب باغداران تازه‌کار از آن غافل می‌مانند. به‌طورکلی، وجود تعادل میان میزان تولید این دو نوع شیره، می‌تواند رویش و رشد مناسب درخت و افزایش میزان بار و میوه را به همراه داشته باشد.

عموماً عدم تعادل میان شیره پرورده و خام منجر به عدم میوه دهی و باردهی قابل‌توجه در درختانی که از رشد مناسبی برخوردارند، می‌شود. در این شرایط توصیه می‌شود تا از هرس به شیوه حجامت درخت گردو در راستای ایجاد تعادل میان این دو شیره بهره گرفته شود.

شایان‌ذکر است که ابتلا درخت به بیماری‌های قارچی نظیر بلایت، می‌تواند بر تجمع شیره خام در ساقه و در پی آن برهم‌خوردن تعادل میان شیره خام و شیره پرورده را به همراه داشته باشد. در صورت ابتلا درخت گردو به بیماری بلایت، کافی است تا با هرس به‌واسطه روش‌هایی مانند تبر زدن درخت؛ شیره حاوی قارچ از داخل درخت، به خارج هدایت نمایید.

افزایش باردهی در حجامت درخت گردو

باید بدانیم حجامت درخت گردو تنها عامل مؤثر بر افزایش باردهی به‌حساب نمی‌آید و تولید محصول بیشتر وابسته به عوامل متعددی است. درخت گردو، نیازمند اختصاص توجه ویژه در طی تمامی مراحل رشد از کاشت تا برداشت می‌باشد و به‌منظور افزایش کمیت و کیفیت باردهی باید نکاتی مانند: استفاده از خاک مناسب، بهره‌گیری از برترین روش‌های آبیاری باتوجه‌به گونه درخت و مکان جغرافیایی کاشت، کوددهی با کودهای مناسب طبیعی و آلی در بازه‌های زمانی متفاوت، هرس درختان در راستای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قارچی و آفات و درمان و کنترل آفات و بیماری‌های قارچی در کوتاه‌ترین زمان پس از تشخیص آن رعایت گردد.

هرگونه نقصان در این موارد حتی با وجود حجامت نیز ممکن است موجب کاهش عملکرد گردند. درواقع در صورت انجام رسیدگی‌های لازم و فراهم‌آوردن شرایط بهینه، اگر عملکرد ضعیف درخت ادامه داشته باشد، باید به سراغ راهکارهای دیگری نظیر حجامت درختان گردو یا هرس تبرزنی رفت. باغدار باید پیش از هر کاری برای افزایش تولید اصلاح خاک، بهبود آبیاری و کوددهی به‌موقع را در اولویت قرار دهد؛ همچنین هرس باردهی به‌منظور اصلاح شاخ و برگ‌های درخت نیز باید سالانه انجام شود و حجامت درخت گردو یکی از آخرین راه‌حل‌هایی است که برای بهبود باردهی توصیه می‌گردد. به‌این‌ترتیب گردوهای درشت، شیرین، چرب با بازارپسندی بالا حاصل خواهد شد.

در واقع حجامت بیش از افزایش محصول وظیفه بازگشت باردهی را بر عهده دارد. به عبارت بهتر، شروع محصول دهی درخت بعد از حجامت، برای کشاورزان چشم‌انتظار رویش محصولات، یک معجزه به‌حساب می‌آید؛ بنابراین پیش از ناامیدی به‌خاطر عدم محصول دهی حتماً در مورد شرایط درخت خود با یک متخصص مشورت نمایید.

نحوه حجامت درخت گردو

عموماً، حجامت درختان به‌واسطه ایجاد زخم در تنه درخت با استفاده از ابزارهای تیز کشاورزی مانند تبر یا مته صورت می‌گیرد. پس از ایجاد شکاف در ناحیه تنه درخت و شوک‌دهی به آن، شیره خام اضافی به همراه مقداری از شیره پرورده از نواحی زخمی شده؛ خارج می‌شوند.

پس از حجامت‌کردن درخت و خروج شیره خام اضافی، تعادل میان شیره خام و شیره پرورده مجدداً برقرار می‌شود و در نوبت باردهی بعدی، میزان باردهی درخت به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. اما چگونه می‌توانیم تا با استفاده از تبر، درختان گردو را حجامت کنیم؟ برای حجامت درخت تنها کافی است تا ابتدا با تبری تیز و استریل شده، دو شکاف به شکل مورب در قسمت تنه درخت (تقریباً حدود 30 تا 40 سانتی‌متر بالاتر از بن ساقه) ایجاد نمایید. سپس شکاف‌ها را تا رسیدن به آوندهای چوبی، به‌صورت عمقی ادامه دهید. در ادامه کافی است کمی صبر کنید تا مازاد شیره خام از طریق آوندهای چوبی خارج گردد.

هرس اصولی درختان (خصوصاً درخت گردو) یکی از اقدامات اصلی در راستای افزایش و حفاظت از سلامتی درختان و باردهی هرچه بیشتر آنان می‌باشد.