بهترین کود برای جلوگیری از سرمازدگی درختان

سرمازدگی یکی از عوامل اصلی کاهش‌دهنده میزان محصولات در گیاهان مختلف اعم از درختان میوه و انواع محصولات زراعی است. این پدیده هر ساله خسارات زیادی به اقتصاد کشاورزی وارد می‌کند و یکی از مشکلات مهم این صنعت به‌حساب می‌آید. پدیده سرمازدگی در گیاهان و درختان اغلب در فصول سرد سال و به دلیل کاهش دما (سرمای زودهنگام پاییزه، سرمای فصل زمستان) و یا اینکه در زمان‌های حساس مانند بهار که گیاه به‌تازگی شروع به رشد و گل‌دهی کرده، به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهد و موجب آسیب‌دیدن درختان می‌شود؛ اما آن‌ها را از بین نمی‌برد. سرمازدگی می‌تواند به دلیل کاهش دما در فصول سرد سال یعنی زمستان و پاییز اتفاق بیفتد. اغلب درختان میوه به طور میانگین در دمایی کمتر از 1- تا 5- دچار سرمازدگی می‌شوند. البته فرایند سرمازدگی و دمای آن به مراحل رشد درخت نیز بستگی دارد.

سرمازدگی چیست؟

باید دقت نمود که سرمازدگی با یخ‌زدگی گیاه متفاوت است؛ زیرا درختی که دچار سرمازدگی می‌شود به‌صورت کامل از بین نمی‌رود و به حیات خود ادامه می‌دهد؛ اما گیاهی که دچار یخ‌زدگی شود را نمی‌توان نجات داد و کاملاً نابود می‌شود. یخ‌زدگی گیاهان با تبدیل آب موجود در سلول‌های گیاه به کریستال‌هایی اتفاق می‌افتد و این کریستال‌ها به دیواره سلولی آسیب می‌زنند و آن را از بین می‌برند.
باتوجه‌به مطالب گفته شده، سرمازدگی تا حدی قابل‌جبران است و مهم‌تر این‌که می‌توان خسارات آن را کاهش داد و تا حد ممکن از آن پیشگیری نمود. باغ‌ها و مزارعی که مدیریت و تغذیه آن‌ها به‌درستی انجام شده باشد، در اغلب موارد می‌توانند در مقابل تنش‌های محیطی از جمله سرمازدگی مقاومت نمایند.

علائم سرمازدگی درختان

سرمازدگی معمولاً در زمان عبور جریان سرد از باغ یا مزرعه اتفاق می‌افتد. برای تشخیص اینکه گیاه موردنظر تحت‌تأثیر سرمازدگی قرار گرفته یا خیر باید به علائم ظاهری که در گیاه ایجاد می‌شود، توجه نمود. عمده‌ترین علائم شایع سرمازدگی عبارت‌اند از:

• ظهور علائم نکروز و چروکیده و بی‌حال شدن برگ‌های گیاهان
• سوختگی نوک و حاشیه برگ‌های گیاهان
• سیاه‌شدن برگ گیاهان به‌ویژه برگ‌های جدید در آسیب شدید
• آبدار شدن سطح برگ‌ها
• قهوه‌ای شدن بین رگبرگ‌های گیاه
• خمیده شدن و افتادگی ساقه گیاه
• ازبین‌رفتن جوانه‌ها
• ریزش گل‌ها و شکوفه‌ها

برای درمان سرمازدگی راه‌های زیادی وجود ندارد و گیاهی که دچار سرمازدگی می‌شود، خسارت زیادی می‌بیند و در اکثر موارد قابل‌درمان نیست؛ بنابراین بهترین راه برای مقابله با سرمازدگی، پیشگیری است. یکی از بهترین راه‌های مقابله و پیشگیری از آسیب‌های سرمازدگی، مدیریت کوددهی باغ و مزرعه می‌باشد.

مدیریت کود دهی گیاه برای جلوگیری از سرمازدگی

داشتن تغذیه مناسب (کود دهی) و رسیدگی به وضعیت سلامت گیاهان، موجب سازگاری بیشتر با آب‌وهوای منطقه می‌شود؛ درنتیجه مقاومت گیاهان را در برابر سرمازدگی افزایش می‌دهد. به‌طورکلی درختان ضعیف و ناسالم علاوه بر ضعف در برابر آفات و بیماری‌ها، به تنش‌های محیطی از جمله سرما نیز حساس هستند و به‌سرعت آسیب می‌بینند؛ بنابراین مدیریت منظم و داشتن یک برنامه غذایی مناسب، تحمل به سرما را بهبود می‌بخشد.

بهترین کودها برای جلوگیری از سرمازدگی

همان‌طور که می‌دانید، علی‌رغم خواب گیاهان در زمستان، ریشه درخت به رشد خود ادامه می‌دهد، بنابراین به مواد مغذی نیاز دارد و کوددهی به آن کمک می‌کند تا به رشد خود ادامه داده و در فصل بهار نیز توسعه بهتر و بیشتری داشته باشد. پیداکردن یک کود مشخص برای جلوگیری از سرمازدگی کار دشواری است و نمی‌توان یک کود واحد را به‌عنوان کود ضد سرما معرفی نمود؛ اما استفاده از یک سری کودها در دوره‌های مشخصی از چرخه رشد گیاه می‌تواند کمک شایانی به کاهش خسارات و نیز پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر، نماید. عملکرد هر یک از این کودها متفاوت است و هر یک به طور جداگانه مکانیسمی ایجاد می‌کند که برای جلوگیری از سرمازدگی گیاه مفید واقع می‌شود.

1. کودهای خانواده پتاسیم

کودهای پتاسه اولین دسته از کودهای مناسب برای جلوگیری از سرمازدگی گیاه به شمار می‌آیند. پتاسیم، دومین عنصر از مواد غذایی موردنیاز برای تمامی گیاهان است که وظایف بسیاری را به عهده دارد و برای رشد و زنده‌ماندن گیاهان ضروری است. این عنصر باعث غلیظ شدن شیره گیاهی می‌شود و به همین دلیل به‌عنوان کود مخصوص جلوگیری از سرمازدگی گیاه معرفی می‌گردد. شیره گیاهی که غلیظ باشد دیرتر دچار یخ‌زدگی و آسیب می‌شود. استفاده از کودهای پتاس بالا و سولوپتاس‌ها همراه با عنصر سیلیس مانند کودهای سیلیکات پتاسیم و فسفیت پتاسیم، در اواخر فصل برداشت میوه‌ها و پیش از وقوع سرمازدگی اثر زیادی در کاهش خسارت و افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی دارد.

2. کودهای حاوی آمینواسیدها

این نوع کودها با داشتن انواع آمینواسیدها انرژی مضاعفی برای گیاهان تأمین می‌کنند. استفاده از کودهای دارای اسیدآمینه قبل از سرمازدگی، همان‌طور که در افزایش مقاومت گیاهان نسبت به استرس و تنش‌های محیطی مؤثر است، در مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی نیز تأثیر بسزایی دارد.

3. کودهای آلی و ارگانیک

استفاده از کودهای ارگانیک و آلی به‌عنوان چالکود در فصل زمستان برای تقویت درختان جهت مقابله با سرمازدگی در باغات بسیار اهمیت دارد. مصرف کودهای آلی مانند کودهای حیوانی کاملاً پوسیده شده، کودهای کمپوست و کودهای ورمی کمپوست در فصل چالکود درختان در پاییز و زمستان یا استفاده در بستر کشت باعث ایجاد گرما و کاهش خطر سرمازدگی می‌شود. کود حیوانی باعث گرم‌شدن و گرم ماندن خاک و در نتیجه ریشه گیاهان می‌شود. شاید بتوان گفت کود حیوانی یا کود کمپوست ساده‌ترین و قدیمی‌ترین کود جهت جلوگیری از سرمازدگی گیاه باشد. استفاده از کودهای ارگانیک که شامل میکروارگانیسم‌های مفید و از جنس خود طبیعت هستند و به‌راحتی توسط گیاه جذب می‌شوند نیز موجب جلوگیری از سرمازدگی درختان می‌شوند. این کودها با افزایش حاصلخیزی و بهبود ساختار خاک، باعث افزایش رطوبت خاک و میزان جذب آب توسط گیاه می‌شوند و در نتیجه به جلوگیری از سرمازدگی و شوری خاک کمک می‌کنند.

4. کودهای حاوی عناصر ریزمغذی

کودهایی که دارای مواد ریزمغذی مانند مس، روی، منیزیم، بور، مولیبدن و منگنز هستند، برای برخی درختان بسیار مفید بوده و به آن‌ها برای مقاومت در برابر سرمازدگی کمک می‌کند. استفاده از این کودها موجب مقاومت بذر ذرت، خیار، پنبه و گوجه در برابر سرمازدگی می‌گردد.

نکات مهم در انتخاب کود مناسب جهت جلوگیری از سرمازدگی

1. عدم مصرف کودهای ازته در فصول سرد:

کودهایی که درصد نیتروژن زیادی دارند در دسته کود مخصوص جلوگیری از سرمازدگی گیاه قرار نمی‌گیرند؛ زیرا این دسته از عناصر غذایی باعث افزایش رشد رویشی و ایجاد برگ و شاخه‌های جدید می‌شوند و این شاخه‌های جوان در برابر سرما آسیب‌پذیرتر هستند. همچنین نیتروژن باعث رقیق‌شدن شیره گیاهی می‌گردد و این شیره رقیق شده در دمای صفر درجه زودتر از شیره غلیظ یخ می‌بندد. استفاده از کودهای ازت و فسفر در اواخر دوره رشد باعث کاهش مقاومت گیاه به سرما می‌شود. به‌طورکلی، کود دهی نیتروژن و فسفر قبل از یخ‌بندان موجب تشویق رشد می‌شود و حساسیت به سرما را افزایش می‌دهد. برای افزایش سخت‌شدن گیاهان، از مصرف کود نیتروژن در اواخر تابستان یا اوایل پاییز خودداری کنید. بااین‌حال، فسفر برای تقسیم سلولی نیز مهم است و بنابراین برای بازیابی و ترمیم بافت‌های گیاهی پس از سرمازدگی مهم است.

2. توجه ویژه به تغذیه و کود دهی هنگام سرمازدگی بهاره (دیررس):

به جرأت می‌توان گفت یکی از عمده‌ترین خسارات وارده به باغ‌ها، در اثر سرمازدگی گل‌ها و جوانه‌های تازه‌ تشکیل‌شده در ابتدای بهار است. علل اصلی بروز مشکل سرمازدگی بهاره در باغ‌ها افت شدید دما (مخصوصاً در طول شب) و بارش برف و یخ‌زدگی می‌باشد. البته بیماری‌های قارچی و فقر کودی نیز بی‌تأثیر نیستند؛ بنابراین تدابیر زراعی جهت پیشگیری از آسیب‌های سرمازدگی بهاره در اولویت قرار دارند. مصرف کودهای فروت‌ست بعد از برداشت میوه‌ها و در آخر زمستان در هنگام جوانه‌زنی درختان، گیاه را در برابر سرمازدگی مخصوصاً سرمای بهاره مقاوم می‌کند. استفاده از عنصر فسفر برای گیاهان موجب استحکام بافت و افزایش مقاومت گیاه به سرما می‌شود.

هیومیک اسید نیز موجب افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک می‌شود که به نوبه خود سبب گرم‌شدن خاک اطراف ریشه می‌گردد. همچنین اسید هیومیک موجب حفظ بیشتر رطوبت خاک می‌شود که به دلیل بالابودن گرمای ویژه آب، کالری بیشتری در خاک ذخیره می‌شود؛ همچنین هیومیک اسید رنگ تیره‌ای به خاک می‌دهد و در نتیجه انرژی بیشتری جذب خاک می‌شود. ضمن آنکه هیومیک اسید و اسیدفولیک، متابولیسم درون‌سلولی را افزایش می‌دهند و با این مکانیسم به مقابله با سرما کمک می‌کنند. باتوجه‌به موارد بالا می‌توان دریافت که مهم‌ترین راه برای مقابله با سرمازدگی درختان در بهار تغذیه به‌موقع می‌باشد. کودهایی مانند کود فروت‌ ست و بردو به‌صورت محلول‌پاشی و اسید هیومیک و گوگرد و پتاسیم نیز به‌صورت آبیاری در زمان قبل از بیدارشدن و تا قبل از گل‌دهی می‌تواند مؤثر باشد و خطر سرمازدگی را کاهش دهد.

نحوه کود دهی برای جلوگیری از سرمازدگی

گیاهانی که به‌خوبی تغذیه و کود دهی نشده‌اند، علاوه بر اینکه در مقابله با سرما از قدرت کافی برخوردار نیستند، به‌سرعت به آفات و بیماری‌های نیز مبتلا می‌شوند و باروری و عملکردشان با مشکل مواجه خواهد شد؛ لذا کود دهی در تمامی مراحل رشد درختان و در تمامی فصول از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
یکی از عوامل مهمی که در کود دهی برای جلوگیری از سرمازدگی اهمیت دارد، میزان و نحوه کود دهی است. مرحله رشدی درخت، فصل و سن درختان عامل مهمی در تعیین این دو فاکتور است که به توجه و دقت کافی نیاز دارد. هر مرحله و هر فصل به کود مخصوص خود نیاز دارد. کوددهی باید به‌موقع انجام شود و اندازه و روش هر درختی متفاوت است؛ بنابراین قبل از هر اقدامی باید با مشاورین مربوطه مشورت نمایید؛ همچنین دستورالعمل‌های مصرف انواع کود را به‌دقت مطالعه کنید.

از میان کودهای مناسب سرمازدگی، چگونه کود مناسب باغ یا مزرعه خود را بشناسیم؟

در کل گیاهانی که در شرایط خوب از لحاظ کود دهی و آبیاری رشد می‌کنند مقاومت بهتری نسبت به سرما دارند و اگر در معرض سرما قرار بگیرند، زودتر بهبود پیدا می‌کنند و گیاهانی که در معرض تنش‌های آبی بوده و تغذیه مناسبی ندارند در برابر سرما مقاومت کمی دارند. استفاده از کودها برای جلوگیری از سرمازدگی می‌تواند بسیار مؤثر و کارآمد باشد؛ اما کوددهی و انتخاب کود مناسب نیاز به مهارت دارد، شما می‌توانید برای انتخاب کود مناسب با کارشناسان ما در فروشگاه اینترنتی کیمیاکشت تماس بگیرید و از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره‌مند شوید.