تأثیر نمک بر درخت گردو

امروزه درخت گردو به عنوان یک انتخاب اقتصادی، سودده و پر بازده، مورد استقبال بسیاری از کشاورزان و باغداران قرار گرفته است. از آن‌ جایی که قابلیت کاشت و پرورش گردو در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد، توجه به نحوه تغذیه و کوددهی آن، یکی از مهم‌ترین مسائل و از جمله اقدامات مراقبتی موثر در دستیابی به عملکرد بالا در محصول ارزشمند گردو است.

به همین دلیل اغلب باغداران به دنبال بهترین روش‌های مراقبتی از این درخت ارزشمند هستند ؛اما پیروی از برخی باورهای قدیمی خطراتی را در پی دارد که نتایج زیان‌باری به بار می‌آورد. ازجمله این باورها ریختن نمک پای درخت گردو است. کشاورزان و باغداران قدیمی، باور داشتند که نمک با غنی‌‌تر کردن سطح املاح خاک، باعث افزایش رشد ریشه درخت گردو شده و عملکرد آن را نیز بهبود می‌بخشد.

به علاوه، برای از بین بردن حشرات، آفات، کرم‌‌ها و موجودات کوچک درون خاک، باروری درخت گردو  باید بدانیم بهترین کود برای درخت گردو چیست تا از طریق آن رشد درخت گردو را افزایش دهیم. برخی دیگر نیز اعتقاد داشتند که ریختن نمک در اطراف پایه درخت گردو باعث ترد‌تر شدن مغز گردو‌ها شده، تأثیر زیای بر سفیدتر شدن میوه‌ها خواهد داشت و به این ترتیب، کیفیت محصولات را هم بالا می‌برد.

به همین دلیل از بلندترین شاخه درختان گردو، سنگ های نمک را می آویزند و یا مستقیماً نمک را با خاک مخلوط کرده یا پای درختان اضافه می کردند. اما آیا تاثیر نمک بر درخت گردو، واقعاً اتفاق می‌افتد؟

حقیقت تأثیر نمک بر درخت گردو

تحقیقات علمی و تجربیات کشاورزان حرفه‌ای تأثیر نمک بر درخت گردو، را منفی دانسته است.  امروزه کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از نمک برای افزایش رشد و باروری درخت گردو بی‌فایده است و حتی نمک دشمن درخت گردو نیز محسوب می‌شود.

اثرات مضر نمک بر درخت گردو

1- مسمومیت درختان گردو

نمک طعام که ترکیبی از دو عنصر سدیم و کلر است با برهم زدن تعادل این دو ماده در خاک، می‌تواند باعث بروز علائم مسمومیت در درختان گردو شود. این درختان حساسیت بالایی نسبت به میزان نمک دارند؛ به عبارت دیگر محدوده تحمل شوری مشخصی دارند؛ بنابراین افزایش بیش از اندازه این ترکیب در خاک باغی باعث کاهش روند رشد گیاه و به دنبال آن کاهش کیفیت محصولات آن خواهد شد.

2- کاهش جذب عناصر مفید

با بالا رفتن میزان نمک در خاک و به دنبال آن تجمع عناصر سدیم و کلر در خود درخت، تعادل املاحی به‌هم خورده و جذب سایر عناصر و ریز مغذی‌های موجود در خاک مانند: کود‌های سولفاته، مس، آهن، روی، بُر و… توسط گیاه کاهش می‌یابد. به این ترتیب با محدود شدن رشد و باردهی درخت، کیفیت محصولات و طول عمر آن نیز به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داشت.

3- کاهش جذب آب

یکی دیگر از مشکلاتی که به دنبال افزایش سطح نمک در خاک، درختان گردو را تهدید می‌کند، جذب نم خاک است که به دلیل اسمزیته ایجاد شده آب را از ریشه درخت خارج کرده و اجازه جذب آب به گیاه را نخواهد داد. در نتیجه به مرور زمان، باعث خشک شدن برگ‌ها شده و در صورت ادامه این روند،  نهایتاً خشک شدن کلی درخت می‌شود.

4- پیری زودرس درختان

نمک موجود در خاک، توسط ریشه‌‌ها جذب درخت شده و تأثیر فراوانی روی سلول‌های گیاهی خواهد داشت. به این صورت که شوری خاک، موجب پیری زودرس برگ‌‌ها و سلول‌‌های گیاهی درخت گردو شده، میزان محصول‌دهی و اندازه میوه‌های این درخت را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

5- افزایش آسیب‌پذیری درختان

با وجود اینکه باغداران فکر می‌کردند یک علت ریختن نمک پای درخت گردو، حذف موجودات و آفات خاک می‌باشد، امروزه می‌دانیم که درختان در خاک‌های غنی از نمک، برگ‌ها و بخش‌های فتوسنتزکننده خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین ضعیف‌‌تر عمل کرده و حتی احتمال ابتلای آن‌ها به بیماری‌‌های رایج و آسیب دیدن این درختان با آفات و حشرات موجود در خاک، بیشتر از حالت نرمال نیز هست.

6- کاهش کیفیت مغز گردو

تجمع بیش از اندازه سدیم و کلر در بافت‌ های گیاهی درختان گردو، آسیب جدی به این بافت‌ها وارد کرده و با کاهش قابل توجه هورمون‌های گیاهی، منجر به تولید مغز گردو‌هایی بی‌کیفیت می‌شود. این روند با گذشت زمان می‌تواند به کلی درخت را تحت تأثیر قرار داده و حتی موجب مرگ آن شود.

7- سوختگی برگ‌های درخت گردو

سنگ نمک آویزان شده از درخت گردو، در اثر بارش باران شسته شده و سطح برگ‌ها را با لایه‌ای نمک خواهد پوشاند. به علاوه نمک موجود در خاک نیز، در بافت‌های چوبی ذخیره شده و به تدریج به برگ‌ها انتقال می‌یابد. این اتفاقات منجر به خروج آب موجود در برگ شده و پس از مدتی شاهد خشک شدن و سوختگی حاشیه و نوک برگ‌ها به خصوص در برگ‌های مسن درخت گردوی خود خواهید بود.

مقدار نمک مناسب درخت گردو

به دنبال کاهش میزان کلی آب و بارندگی در کره زمین، باغداران بیش از پیش با مشکل شوری آب و خاک و به دنبال آن مسمومیت شوری درختان گردو رو به رو شده اند. بنابراین بهتر است قبل از اقدام به کاشت درختان گردو، میزان شوری محیط کشت را بررسی کرده و با مقادیر نرمال ارائه شده مقایسه کنید:

محققان محدوده مناسب برای بهترین تاثیر نمک بر درخت گردو، و در واقع تحمل شوری درختان گردو را حداکثر 5/1 دسی زیمنس بر متر محاسبه کرده اند. البته برخی نیز بر این باورند که غلظت پایینی از تنش شوری (به میزان حداکثر 5 دسی زیمنس بر متر) با تنظیم شرایط اسموزی و به علاوه، کاهش اندازه روزنه‌های برگ، تعرق درخت را کاهش داده و ظرفیت حفظ آب گیاه را نیز افزایش می‌دهد.

علائم و نشانه‌های بروز مسمومیت نمکی

در صورتی که میزان نمک در خاک باغ گردو شما بیش از حد استاندارد باشد، تاثیر نمک بر درخت گردو، غیر قابل جبران خواهد شد. بنابراین با استفاده از نشانه‌های زیر، برای شناسایی به موقع و جلوگیری از بروز آسیب‌های جدی درختان گردو، مانع از بین رفتن باغ گردو خود شوید:

• سوختگی حاشیه و نوک برگ‌ها، به ویژه برگ‌های مسن
• کاهش رشد ساقه و شاخه‌ها و به عبارت دیگر، کوتاهی شاخه‌های جدیدتر
• کاهش اندازه مغز گردو‌ها نسبت به سال‌های پیش
• سوختگی و چروکیدگی هسته

اگر علائم بالا را در درختان خود مشاهده کردید، بهتر است پیش از هر کاری برای بررسی آزمایشگاهی خاک و برگ درختان، دست به کار شوید. یکی از بهترین روش‌ها برای بررسی میزان شوری درختان گردو، تجزیه و تحلیل اصولی و آزمایشگاهی برگ‌ها است. در نظر داشته باشید که زمان مناسب این آزمایش، فصل تابستان است.

چگونه بهترین شرایط نمکی را برای درختان گردو فراهم کنیم؟

حال که می‌دانیم نمک زیاد دشمن درخت گردو، است،  باید برای جلوگیری از بروز مسمومیت نمکی و کنترل شوری خاک، به موقع اقدام کرد.

برای داشتن درختانی سالم، با میزان نمک کافی باید آبیاری به موقع و به میزان کافی جدی گرفته شود. در نظر داشته باشید که میزان آبیاری باید با مقدار تعرق درخت تناسب منطقی داشته باشد، و علاوه بر آبیاری کلی درختان، برای شستن تجمع نمک‌ها در ناحیه ریشه هم، مقدار مجزایی آب مورد نیاز است.

طبق تحقیقات صورت گرفته، در صورت آبیاری یک درخت گردو با میزان 1 لیتر آب در هفته، اگر میزان شوری خاک در حدود 7/2 دسی زیمنس بر متر باشد، درخت زنده نخواهد ماند و چنانچه میزان آبیاری را تا 5 لیتر در هفته افزایش دهید، تحمل شوری تا 11 دسی زیمنس بر متر نیز افزایش خواهد یافت.

نتیجه‌گیری

نمک هیچ تأثیر مثبت و چشم‌گیری در افزایش رشد و باردهی درخت گردو ندارد و کشاورزانی هم که مجبور به کاشت درخت گردو در زمین‌هایی با درصد نسبی نمک بالا هستند، می‌توانند برای جلوگیری از بروز مسمومیت شوری و افزایش مقاومت کلی درختان ، از پایه‌های مقاوم‌تر مانند گردوی سیاه، استفاده کنند.